|
|
#1
9 December 2008, 09:48
|
|||
|
|||
Deneme Nedir ?
Deneme Nedir (Edebiyat)
Deneme, bir yazarın belli bir konuya ilişkin kişisel duygu ve düşüncelerini anlattığı metinlere denir. Bu tür ilk yazıları 16. yüzyılda Fransız yazar Michel de Montaigne yazdı ve Essais (Denemeler) adıyla yayımladı. Bugün bir çok ülkede ilgiyle okunan edebiyat türünün de adını koymuş oldu. Deneme, yazarın belli bir konuda görüşlerini kısa biçimde anlattığı edebiyat türüdür. Denemelerde, edebiyat, sanat, insanlar, gelenekler, hatta gülünç olaylar gibi değişik konular ele alınabilir. Örneğin, İngiliz yazar Charles Lamb 19. yüzyılın başlarında, "Domuz Rostosu Üzerine" adlı bir deneme yazmıştı. Bu denemede ateşle oynamayı seven bir Çinli çocuğun rastlantı sonucu kızarmış domuz etini tadan ilk insan olduğu mizah yollu anlatılıyordu. İyi bir deneme yazmanın yollarından biri, belli bir konudaki düşünceleri önce bir kâğıda gelişigüzel not etmektir. Bundan sonra not edilen düşünceleri, anlaşılmalarını kolaylaştıracak bir düzene sokmak gerekir. Bir deneme için her zaman, okurun ilgisini çekecek ve denemeyi sonuna kadar okunmasını sağlayacak bir giriş cümlesi çok önemlidir. Deneme, aynı ölçüde dikkat çekici bir biçimde de bitirilmelidir. Denemeyi okurken yazarla birlikte düşünsel yolculuğa çıkan okurun sonunda düş kırıklığına uğramaması, demene yazarı açısından dikkat edilmesi gereken bir noktadır. Öte yandan, düşüncelerin paragraflara göre düzenlemesi gerekir. Öne sürülen her yeni düşünce için ayrı bir paragraf kullanılmalı ve her paragrafta bir ana düşünce işlenmelidir. Birçok deneme üç ya da daha fazla paragraftan oluşur. Denemenin paragraflara bölünmesi, söylenmek istenilenin kolay ve açık bir biçimde ortaya koyulmasını sağlar. Deneme Fransız yazar Montaigne ile başlamış olmasına karşın, daha sonraki yıllarda İngiliz yazarlar tarafından geliştirilmiştir. Ünlü İngiliz denemecileri arasında Francis Bacon, Joseph Addison ile İrlandalı Richard Steele sayılabilir. ABD'li en ünlü deneme yazarları Ralph Waldo Emerson ile Henry David Thoreau’dur. Edgar Allan Poe şiir üstüne, James Thurber de mizah türünde yazdığı denemelerle okurlarını etkilemişlerdir. Montaigne’den sonraki ünlü Fransız deneme yazarları arasında Theophile Gautier, Anatole France ve Hippolyte Taine sayılabilir. Türk edebiyatına deneme türü, Batı edebiyatlarının etkisiyle Tanzimat'tan sonra girmiş ve Cumhuriyet'ten sonra gelişmiştir. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Ahmed Haşim ve Falih Rıfkı Atay aynı zamanda başarılı deneme yazarlarıydı. Deneme türünün en güzel örneklerini ise Nurullah Ataç verdi. Bu türde örnekler veren öbür önemli yazarlarımız arasında ise Ahmed Hamdi Tanpınar, Sabahattin Eyuboğlu, Suut Kemal Yetkin, Vedat Günyol, Melih Cevdet Anday, Memet Fuat, Salah Birsel, Nermi Uygur, Fethi Naci, Cemal Süreya, Füsun Altıok ve Selim İleri sayılabilir. DENEMELER 1)Kitabın Adıenemeler 2)Kitabın Yazarı:Michel de MONTEİGNE 3)Basıldığı Yıl:1996 4)Baskı Sayısı:23 5)Sayfa Sayısı:334 6)Kitabın Türüeneme 7)Kitabın Konusu:Kitapta yazar,yaşamımızdaki önemli olayları;insanların hal,tavır,davranış,durum ve huylarını, sözünü sakınmadan,tek tek,terbiye çerçevesinde eleştirmekte,düşüncelerini özgürce ve kendince ,öznel bir şekilde açıklamaktadır. 8)Kitaptan Alıntılar: *Başkalarının bilgin olabilsek bile ancak kendi aklımızla akıllı olabiliriz.(ayf.29) *Kusur korkusuyla suç işliyoruz.(syf.31) *Her şey kırılmaz zinciriyle bağlı kaderin.(syf.44) *Niçin başka güneş başka toprak ararsın,yurdundan kaçmakla kendinden kaçar mısın?(syf.57) *Saadet bile haddini aşarsa azap olur.(syf.65) *Kaderin insanlara bir lutfuda namuslu işlerin aynı zamanda en faydalı işler olmasıdır.(syf.73) *Yunanlı bir balıkçı kasırga sırasında Neptunus'a şöyle demiş:"Ey tanrı ister beni kurtar ister batır ,ben dümenimi kırmadan dosdoğru ilerleyeceğim".Zamanımızda nice dönek, iki yüzlü karışık insanlar gördüm ki dünya işlerinde benden daha tedbirli oldukları halde benim kurtulduğum felaketlerden kendilerini kurtaramadılar.(syf.73-74) *En az bildiğim şeyler tartışmaya en elverişli olanlarıdır.(syf.75) *Yaşıyor ama bilmiyor yaşadığını.(syf.85) *Acı masuma da yalan söyletir.(syf.106) *Bütün umudum kendimde.(syf.108) *İnsan her yerde hep o insandır ve bir insanın özünde soyluluk olmadımı dünyanın tacını da giyse çıplak kalır.(syf.131) *Paranın saklanılması kazanılmasından daha zahmetli bir iştir.(syf.147) *Cimriliği yaratan yoksulluk değil zenginliktir daha çok.(syf.155) *Zafer zafer değildir,yenilen düşman yenilgiyi kabul etmedikçe.(syf.176) *Ah bir dost!Eskiler dostluğun sudan ve ateşten daha zorunlu ve daha tatlı olduğunu söylerler,ne doğru!(syf.238) *Halkı bir tek insan ,insanı halk gibi gör.(syf.315) *Gideceği limanı bilmeyene hiçbir rüzgarın faydası yoktur.(syf.320) 9)Kitabın Yorumuenemeler bana bildiğim fakat üstünde hiç düşünmediğim şeyler hakkında düşünme kapısını açtı.Okudukça Monteigneye hak verdim ve şaşırdım. Çünkü bunları ben biliyordum ama ya üstünde düşünmemiştim ya da parçaları birleştirmemiştim. Monteigne Denemeleri oldukça akıcı bir şekilde, eğlenceli hikayelerle ve filozofların sözleriyle destekleyerek yazmış. Her konudaki hikayeyi merakla insana okutturuyor.İnsan okurken bol bol da düşünme fırsatı buluyor. 
|
Normal
