|
|
#1
9 December 2008, 09:59
|
|||
|
|||
P A R A G R A F
P A R A G R A F
Bir düşüncenin anlatıldığı cümle ya da cümleler topluluğudur. Biçimsel olarak bir yazının satır başlarıyla ayrılan her bölümüne paragraf denir. Paragrafı oluşturan cümleler hem biçimce hem de anlamca bir bütünlük oluşturur. Eğer paragrafta düşüncenin yönü birden değişmişse ve bağlayıcı öğeler paragrafın temel çizgileriyle uyum içinde değilse paragrafta aksaklık var demektir. Paragrafın giriş, gelişme ve sonuç bölümleri bulunur. Giriş ve sonuç bölümleri genellikle tek cümledir. Paragrafın ana düşüncesi giriş veya sonuç cümlesinde olabilir. Gelişme bölümünde de bir cümle halinde verilebilir. Açıkça belirtilmemişse paragrafta sindirilmiş de olabilir. PARAGRAF OLUŞTURMA Paragrafı oluşturan cümlelerin arasında biçimsel ve anlamsal yönden birlik ve bütünlük olmalıdır. Cümleler, yargıların öncelik-sonralık sırasına; dilsel ve anlamsal ilgilerine göre birbirini izlemelidir. Kendinden önce bir cümle olması gerektiğini düşündürmeyen, konunun ne olduğunu anlatan cümle giriş cümlesidir. Bu cümledeki konuyu geliştiren cümleler gelişme bölümünde bulunur. Sonuç cümlesi ise söylenenlere kesinlik kazandırır. Cümleler bu özelliklere göre sıralandığında paragraf oluşur. PARAGRAFTA KONU Üzerinde durulan, paragrafta işlenen düşünce konudur. Konu, yargı niteliği taşımaz. Konu, genellikle ilk cümlede verilir. Çok az da olsa ikinci cümlede bulunabilir. Paragrafın doğru kavranması, ele alınan konunun doğru belirlenmesine bağlıdır. “Bu paragraf neyi ele alıyor?” sorusunun yanıtı konudur. PARAGRAFTA BAŞLIK Konunun ne olduğunu sezdirici niteliktedir. Başlıktan konunun anlaşılması gerekir. Başlık, konunun özetidir. Yazının, konuyla ilgisi olmayan bir başlığı olamaz. Konunun doğru belirlenmesi başlığın belirlenmesini sağlar. PARAGRAFTA GİRİŞ CÜMLESİ Konunun ortaya konduğu cümledir. Dil ve düşünce yönünden bağımsızdır. Kendinden önce bir cümle olduğu izlenimi vermez. Daha sonraki cümlelerin hepsi giriş cümlesine bağlıdır. Tümevarım yöntemiyle yazılmış paragrafta, giriş cümlesi sadece konuyu içerir. Tümdengelim yöntemiyle yazılmış paragrafta ise giriş cümlesi aynı zamanda ana düşünceyi yansıtır. PARAGRAFTA GELİŞME CÜMLELERİ Giriş cümlesindeki konunun açıklandığı cümlelerdir. Giriş ve sonuç cümleleriyle dilsel ve anlamsal bağlantı gösterir. Yardımcı düşünceleri içerir. Çok az da olsa ana düşünce bu bölümde cümle olarak bulunabilir. Düşünceyi geliştirme yolları genellikle gelişme cümlelerinde kullanılır. PARAGRAFTA SONUÇ CÜMLESİ Paragraftaki düşünceleri özetleyen genellikle kesin yargılı bir cümledir. Dil ve düşünce akışı yönünden kendinden önceki cümleye bağlıdır. Paragrafta tümdengelim yöntemi uygulanmışsa sonuç cümlesi ana düşünceyi içermez, sadece bir ayrıntıyı ortaya koyar. Tümevarım yöntemi uygulanan paragraflarda ise sonuç cümlesi ana düşünceyi yansıtır. PARAGRAFTA ANA DÜŞÜNCE Ele alınan konunun işlenişinde temel tutulan düşüncedir. Yazarın konuya bakış açısı, konuyu açıklama yönü ana düşünceyi saptar. Ana düşünce yazının özü ve omurgasıdır. Ana düşünce, konu değildir. Konu anlatılan, üzerinde durulan; ana düşünce ise anlatılanlardan çıkan sonuçtur. Tümdengelim yöntemiyle kurulan paragraflarda giriş cümlesi aynı zamanda ana düşünce cümlesidir. Tümevarım yöntemiyle kurulan paragraflarda ana düşünce sonuç cümlesindedir. Ana düşünce paragrafta açıkça verilmemişse paragrafın bütününe sindirilmiş demektir. “Paragrafta özellikle işlenen düşünce nedir?” “Yazarın anlatmak istediği nedir?” “Bu konunun işlenmesiyle ne amaçlanıyor?” sorularının yanıtı ana düşüncedir. PARAGRAFTA YARDIMCI DÜŞÜNCE Ana düşünceyi çeşitli yönlerden destekleyen ve tamamlayan düşünceler yardımcı düşüncelerdir. Yardımcı düşüncelerin tek başlarına değeri yoktur. Ancak ana düşünceyle bağlantıları ölçüsünde değer kazanır, ana düşünceyle yardımcı düşünceler arasında mantıksal uygunluk bulunmazsa, yazı bütünlük göstermez. Yardımcı düşüncenin saptanması için paragrafın içeriği iyi kavranmalıdır. İçerikle bağdaşmayan görüşler, içerikten çıkmayan yargılar yardımcı düşünceler değildir. PARAGRAFTAN YARGI ÇIKARMA Paragraftan hareketle paragraftaki düşünceyle ilgili bazı kanılara varmaktır. Paragraftaki düşünceyi yorumlamayla yargılara ulaşılır. Anlatılanların, neyi düşündürmek istediğine ve hangi amaca yönelik olduğuna göre yorumlanması olumlu veya olumsuz yargıları saptar. PARAGRAFTAKİ KİŞİLERİN ÖZELLİĞİ Paragraftaki kişi veya kişilerin fiziksel ve ruhsal durumlarının belirlenmesidir. Anlatılanlardan hareketle –genellikle- kişilik özellikleriyle ilgili yorumlar yapılır. Yargılar çıkarılır. PARAGRAFTA SÖZ GRUBUNUN ANLAMI Paragraftaki bir söz grubunun veya cümlenin yorumlanmasıdır. Genellikle sözcükler gerçek anlamlarıyla kullanılmamıştır. Bu bölümün yerine geçebilecek aynı anlamdaki veya karşıt anlamdaki cümlenin saptanmasında bu özelliğe dikkat edilmesi gerekir. PARAGRAFLA İLGİLİ TAMAMLAYICI BİLGİLER PARAGRAF TÜRLERİ ; OLAY PARAGRAFI Bir olayı ve onun gelişimini anlatan paragraftır. Olayın geçtiği yer, zaman ve olayı yaşayan kişiler anlatılır. Olayla ilgili örnekler verilir ve olay sonuca bağlanır. DÜŞÜNCE PARAGRAFI Ortaya bir konunun atıldığı ve konuyla ilgili görüşlerin aktarıldığı paragraflardır. BETİMLEME PARAGRAFI Varlıkların veya kavramların özel ve genel niteliklerini anlatır. ÇÖZÜMLEME PARAGRAFI Anlatılanın iyi kavranabilmesi için ayrıntıların verildiği, nedenlerin irdelendiği paragraftır. Bütünü oluşturan parçalar arasında ilgi kurulması, nedenlerden sonuçlara ulaşılmasıdır. PARAGRAF ÖZELLİKLERİ Planlı Paragraf Giriş – gelişme ve sonuç cümlelerinden oluşur. Plansız Paragraf Tek cümlelik paragraftır. İki paragraf arasında ilgi kurar. Yarı Planlı Paragraf Gelişme bölümü olmayan yalnızca giriş ve sonuç cümlelerinden oluşan paragraftır. 
|
Normal
