2009'da da dünya krizle boğuşacak


Merrill Lynch (MER) Global Araştırma Birimi tarafından hazırlanan yeni bir rapor gelişmekte olan ekonomiler tasarruflarının artık ABD'deki aşırı tüketimi finanse etmeyeceğini öngörüyor. Küresel büyümenin 1982'den bu yana en düşük seviyesine indikten sonra 2010 yılında toparlanmaya başlayacağı tahmin ediliyor.
Merrill Lynch 2009 yılında küresel büyümenin yüzde 13 ile 2008'deki yüzde 32 rakamının altında gerçekleşip 2010'da 31'e yükseleceğini öngörüyor. Bu düzeydeki bir büyüme bile son dört yılın ortalamasından yarım puan aşağıda olacak. "2009 Yılında Dünya Ekonomisi" raporunda Merrill Lynch 2009 için dört gündem maddesi daha belirledi:
1. Gelişmekte olan ekonomiler gelişmiş ekonomilere göre yavaşlamadan daha az etkilenecekler
2. Hükümetler ekonomiye destek için muhtemelen para ve maliye politikalarını gevşetecekler
3. Teşvik paketlerinin sınırları ve yan etkileri belli olacak
4. Büyümede beklenen yavaşlamanın öncesinde 2009 yılının ilk yarısında kısmi bir toparlanma yaşanacak
Merril Lynch uluslararası ekonomi başkanı Alex Patelis "Amerikan tüketicisinin alışkanlıklarını yeni koşullara göre ayarlamasıyla ve gelişmekte olan ekonomilerin iç piyasalara dönmesiyle birlikte uluslararası dengesizliklerin sona ermeye başladığını görüyoruz. EMEA ve ABD bu gelişmelerden en çok etkilenirken Japonya gelişmekte olan Asya ve Latin Amerika bu kaymadan en az etkilenecek olanlar." dedi.
Küresel dengesizliklerin sonu
Finansal kriz Amerikan tüketicisinin daha az harcayıp daha çok tasarruf etmek suretiyle şahsî malî durumlarını toparlamaya çalışmasına neden oluyor. Piyasa ABD'deki politika belirleyicilerin mevcut harcama seviyelerini korumalarına yetecek kadar para miktarını enjekte etmelerine izin vermeyecek. Uzun dönemde gelişmekte olan ekonomiler Anglo-Sakson tüketimine daha az bel bağlayacaklar. Merrill Lynch özellikle Çin'de iç talebi canlandırmak için faizlerin daha düşük olacağını ve kamu harcamalarının da daha fazla olacağını düşünüyor.
Avusturalya İsviçre Kore Macaristan ve Euro bölgesi gibi borçlu bölgeler en fazla etkilenecek olan ekonomiler arasında. Nijerya Meksika ve Filipinler gibi daha az borçlu olan ülkeler de en az etkilenecekler arasında. Gelişmiş ekonomiler küçüldükleri için gelişmekte olan pazarlar küresel büyümenin yüzde yüzünden de fazlasını sağlama yolundalar.
Devasa teşvik politikaları
Tüm dünyada faizlerin daha büyük oranlarda inmesi bekleniyor. Hali hazırda yüzde 08'den fazla düşen faizler bir bu kadar daha düşebilirler. Artık katı kuralcı bütçe disiplini terk edildiği için mali teşvik paketleri açıklanmaya devam edecek. Devlet müdahalesi politikaları muhtemelen hane halkı bütçelerini güçlendirecek önlemlere odaklanacak.
Teşviklerin sınırları ve yan etkileri
Devletler özel sektör kuruluşlarını satın alma yoluyla daha fazla risk üstlendikleri için daha yüksek borçlanma maliyeti ile karşı karşıya kalıyor ve bütçe açıkları artıyor. Merkez bankaları rezervlerini güçlendirmeye devam etmeyecekler hatta bunları tüketmek zorunda kalabilirler. Mali politikaların çok fazla gevşetilmesi para birimlerini zayıflatabilir. Merrill Lynch ABD Doları'nın bu sıkıntıyla karşılaşacağını düşünüyor. Politika koyucuların teşvik paketlerinin boyutunu ve zamanlamasını doğru tutturabilmesi hemen hemen imkansız olduğundan bazı hükümetler ekonomilerinde gereğinden çok fazla bazıları da çok az enflasyona neden olacaklar.
Geçmiş dönemlerdeki resesyonlara bakıldığında teşvik paketlerinin devreye girmesiyle büyümenin 2009'un ilk yarısında kısmi bir toparlanma yaşayacağı çıkarımı yapılabilir. Ancak en iyi ihtimalle 2010 ortalarında "herşey yolunda" demeden önce politika sınırlamaları ekonomoik toparlanmayı sekteye uğratabilir. Rapor aynı zamanda geleneksel dönemsel yavaşlama ile finansal kriz nedeniyle oluşan boyut şoku arasındaki yapısal farkların altını çiziyor.
ABD resesyonu 2009 boyunca devam edecek ve ancak 2010'da toparlanmaya başlayacak. Merrill Lynch Kuzey Amerika ekonomisti David Rosenberg: "deflasyonu önlemek için ferdi tasarruf patlamasının kitlesel boyutta teşvik paketleriyle dengelenmesi gerekir."
Bazılarına göre küresel kriz Latin Amerika'nın son dönemdeki gelişmesinin bir serap olduğunu gösteriyor. Merrill Lynch Latin Amerika ekonomisti Felipe Illanes "Bu görüşe katılmıyoruz - bölgedeki ülkelerin çoğunluğu temel göstergeler açısından daha dayanıklı durumda kırılganlık sadece küçük bir kısımda var" dedi.
Merrill Lynch üç nedenden dolayı Japonya'nın kıl payıyla resesyondan kurtulabileceğini öngörüyor. Birincisi Japonya'nın ABD'ye değil Asya'ya yaptığı ihracatına bel bağlaması. İkincisi düşük petrol fiyatlarının da adeta mali teşvikler gibi ferdi tüketimi artırması bekleniyor.
Merrill Lynch Japonya ekonomisti Masayuki Kichikawa "Düşük emtia fiyatları ve güçlü Yen ikilisi Japon ekonomisi için dolaylı bir vergi indirimi etkisi gösterecek." dedi.
Çin hükümeti yavaşlamayı sınırlandıracak
Çin büyümesindeki yavaşlamayı genişleme politikalarının yer aldığı iddialı bir paketle dengelemeli. Merrill Lynch Asya (eski Japonya) ekonomisti T.J. Bond: "Çin'in mali tedbirlerinin etkili olacağını düşünüyoruz. Aksine Asya'daki daha küçük açık ekonomiler daha fazla zarar görebilir durumda."
Asya genelinde politikanın başarısı veya başarısızlığı ülke riskinin artması veya düşmesi ve değerlenmede aşırı uçların ortaya çıkması bölgenin ekonomik geleceğini belirleyecek.
Euro Bölgesi'nde tam anlamıyla bir resesyon gelişiyor
Euro Bölgesi'nde ve gelişmekte olan EMEA bölgesinin bazı kısımlarında tam bir resesyon ortaya çıkıyor. Merrill Lynch Avrupa ekonomisti Klaus Baader: "Euro bölgesinde ihracat büyümesinin çökmek üzere olduğunu ve kredi krizinin yatırımları sınırlandıracağını düşünüyoruz. Bununla beraber düşük petrol fiyatları tüketimi destekleyebilir."
Rusya ve Körfez ülkelerinde hükümetler yavaşlamayı sınırlandırmak konusunda istekli ve yetkin görünürken Macaristan ve Türkiye resesyonla karşı karşıya.
Petrol fiyatları 2009'un ilk yarısında dibi görecek
Petrol tüketen tüm kilit bölgelerdeki talebin erimesi nedeniyle Merrill Lynch 2009 için ham petrolün fiyatı konusunda yaptığı tahmini varil başına 50 ABD Doları'na düşürdü.
Merrill Lynch emtia stratejisti Francisco Blanch "Asıl kilit soru 'petrolün ne kadar daha aşağı gidebileceği?' dedi ve ekledi: "Buradaki en büyük kötüleşme riski Çin ekonomisinin beklenenden daha zayıf bir performans sergilemesi olur. Ancak kanaatimize göre petrol fiyatları ikinci çeyreğin başlarında dip noktaya ulaşmalı."
Küresel dengeler yeniden kurulurken ABD Doları zayıflıyor
Merrill Lynch riskten kaçışın yavaş yavaş zayıflamasıyla birlikte ABD Doları'nın önce güçlenip daha sonra zayıflayacağını tahmin ediyor.
Merrill Lynch global döviz stratejisti Daniel Tenengauzer "Bütün dünyada tüketicilerin değişen alışkanlıkları 2009'daki döviz hareketinin arkasındaki temel güç olacak. Para birimlerinin değerleri küresel anlamdaki yeniden dengelenmenin düşük harcamanın ve tükenen risk iştahının etkilerini yansıtacak" dedi.