DOĞUM KONTROLÜNDE SEÇİM ÖNEMLİ


Doğum Kontrol Haplari

Yaygin olarak kullanilan doğum kontrol ilaçlari, östrojen ve sentetik progestin hormonlari içeriyor. Bu ilaçlar, yumurtlamayi önleyerek doğum kontrolünü sağliyor.

Doğum kontrol ilaçlarina başlamadan önce, doktor kontrolünden geçmek şart. Kadinlarda genel kontroller, jinekolojik muayene ile birlikte smear testi yapilmasi gerekiyor. Bugün; doğum kontrol haplarinin bulanti, ara kanamalar, adet kanamasinda azalma, deride lekelerin oluşmasi, migren ağrilarinin şiddetlenmesi, memede ağn ve mizaç değişiklikleri gibi yan etkileri olabiliyor.

Gebeler, yüksek tansiyon, damar, karaciğer, şeker ve migren hastalari, 35 yaşin üzerinde sigara içen bayanlar ve 16 yaşindan küçükler, kesinlikle doğum kontrol hapi kullanamiyor.

Yeni Doğum Kontrol Haplari

Yeni geliştirilen bir doğum kontrol hapi, mevcutlar arasinda en az hormon içeren hap olacak. Çalişmalarini Londra’dan Prof. John Guilleband’in yürüttügü ila,ç 60 mcg gestodene ve 15 mcg ethinvlestradiol içeriyor. Bu yeni ilacin diğerlerinden bir başka farki, 21 günlük yerine 24 günlük olmasi.

Erkeklere Doğum Kontrol Hapi

Çin’de geliştirilen ve erkeklerin kullandiği dogum kontrol haplarinin güvenliği %95. Önümüzdeki 10 yil içinde piyasaya sürülmesi beklenen ilaçlar ile ilgili araştirmalar, halen devam ediyor. Bu haplarin, bazi erkeklerde kişilik ve ruh hali üzerinde etkileri olduğu saptanmiş. Eski tip haplarin, sinirlilik gibi yan etkileri olduğu, yeni geliştirilenlerde ise bu yan etkilerin bulunmadiği görülmüş.

Rahim İçi Spiral

1960 yilindan itibaren yaygin olarak kullanilmaya başlanan rahim içi araçlar, değişik şekil ve boyutlarda olabiliyor. Adet kanamasmin 3. veya 4. günü, rahme yerleştirilen spirallerin saf plastik ve bakirli çeşitleri yaninda, son zamanlarda hormon salan tipleri de üretiliyor.

Rahim içi araç kullanan kadinlara, her yil kontrol yapilmasi gerekiyor. Rahim içi araca bağli kasik ağrilari, ara kanamalari, sancili ve fazla adet kanamasi görülebiliyor. Rahim içi araç, pelvik enflamatuvar hastaliğini artirarak, tüplerde tikanikliğa bağli kisirlik ve diş gebeliklere neden olabileceğinden, en az bir çocuğu olan veya çocuk sahibi olmak istemeyen kadinlar tarafindan tercih ediliyor.

Prezervatif

Cinsel ilişki ile bulaşan hastaliklara karşi da koruyuculuğu olan prezervatif, güvenilir yöntemler arasinda sayiliyor. İnce lastik bir materyalden vapilan prezervatif, cinsel ilişki öncesinde erkek cinsel organi üzerine takiliyor ve böylelikle spermin vajinaya girmesi engelleniyor.

Yirtilma ya da çikma korkusu dişinda herhangi bir yan etkisi de yok denecek kadar az. Olasi tek yan etkisi; kauçuk, pudra veya lubrikan maddeye karşi alerjik reaksiyon oluşmasi. Bu yöntemin doğum kontrolündeki güvenilirliği, doğum kontrol hapi ve spiralden daha az. Ancak vajina içerisine uygulanan spermisid kontraseptif krem, jel veya köpükle etkinliği, doğum kontrol hapinin etkinliğine yakin bir düzeye çikiyor.

Hormon İmplantlari

Derinin altina yerleştirilen yumuşak kapsüller şeklindeki hormon implantlari, progestin hormonu salarak yumurtlamayi önlüyor ve 5 yil boyunca koruma sağliyor. Ancak bu kapsüllerin, konusunda deneyimi olan hekimler tarafindan yerleştirilmesi ve 5 yilda bir değiştirilmesi gerekiyor. Dogum kontrol haplari kullanmamasi gereken kişiler, bu implantlari da kullanamiyor.

Hormon Enjeksiyonlari

Progestin hormonu içeren uzun etkili bir korunma metodu olarak kabul edilen hormon enjeksiyonlari, her üç ayda bir kullaniliyor. Bir yildan fazla kullanildiğinda, adetlerin kesilmesine neden olabiliyor. Bu nedenle, ileride çocuk sahibi olmayi düşünen kadinlara önerilmiyor.

Cerrahi Sterilizasyon (Kisirlaştirma)

Sterilizasyon, hem kadin hem de erkek için, istendiğinde geriye dönüşü mümkün olan bir doğum kontrol yöntemi. Kadinlar için uygulanan yönteme, tüplerin bağlanmasi (tubal sterilizasyon), erkekler için uygulanan yönteme ise üreme kanalinin bağlanmasi (vazektomi) adi veriliyor.

Gelişmiş ülkelerde, üreme çağindaki çiftlerin yaklaşik %24′ü doğum kontrol yöntemi olarak cerrahi sterilizasyonu seçiyor. Güvenilirliği %99.8 olan tüplerin bağlanmasi yönteminin kadinin cinsel yaşamina ve ruh sağliğina olumsuz hiçbir etkisi yok.

Erkek sterilizasyonunun da ayni şekilde erkek cinsel yaşamina ve ruh sağliğina olumsuz bir etkisi yok. Bu işlemin güvenirliliği ise %99.9.

İlişki Sonrasi Doğum Kontrolü

İlişki sonrasinda alindiğinda gebeliği önleyen ilaçlar, östrojen ve progestin hormonlari içeriyor ve rahmin iç tabakasinin gelişimini engelleyerek gebeliği önlüyor.

Yöntem, korunma olmadan gerçekleşen bir ilişkiden sonra, gebeliğin kürtaj yapilmasina gerek kalmadan engellenmesini amaçliyor. İlaçlar, ilişki sonrasindaki ilk 72 saat içinde alindiğinda, gebeliği %97 oraninda önlüyor. Dogum kontrol haplarinin kullanimi ile ortaya çikan yan etkiler, bu ilaçlarin kullanimindan sonra da görülebiliyor.

Elektronik Doğum Kontrolü

Yine Çin’de, erkekler için elektronik doğum kontrol yöntemi geliştirildi. Spermleri öldüren elektronik dalgalar yayan çağri cihazi büyüklüğündeki bir alet, erkek iç çamaşirina yerleştiriliyor. Cihazin 1 saat çaliştirilmasi, erkekte bir ay kadar sterilite sağliyor