AB Terimler Sözlüğü

#1 13 November 2008, 21:59

Olabilirlik (fizibilite)
Proje hedeflerinin gerçekten ulaşılabilir olup olmadığını ifade eder.

Olabilirlik (fizibilite) Çalışması
Değerlendirme aşamasında gerçekleştirilen fizibilite çalışması, önerilen projenin sağlam temellere dayanıp dayanmadığını ve tespit edilen hedef kitlenin/ faydalananların ihtiyaçlarını karşılamaya yatkınlığını inceler. Fizibilite çalışması, projenin tüm siyasi, teknik, ekonomik, mali, kurumsal, idari, çevresel, sosyokültürel ve cinsiyetle ilgili yönlerini dikkate alarak, tüm operasyonel ayrıntılarıyla tasarlamalıdır. Fizibilite çalışması Avrupa Komisyonuna ve ortak hükümet, ileride finansmanı sağlanabilecek olan projenin kabul edilmesi, değiştirilmesi veya reddedilebilmesi için yeterli bilgi sağlamalıdır.

Operasyonel Programlar
Beş IPA bileşeni çerçevesinde yararlanıcı ülke tarafından oluşturulan ve ölçütlerin tanımlanması ile MIPD’de tespit edilen hedefler ve önceliklere ulaşılması için gereken faaliyetleri kapsar.

Ortak İzleme Komitesi
Ortak İzleme Komitesi, Finansal İşbirliği Komitesi ve Avrupa Komisyonu temsilcilerinden oluşur.

Ortaklık Anlaşması
Ortaklık anlaşması, Avrupa Birliği ile adaylık başvurusunda bulunan üçüncü ülke arasında imzalanan bir ikili anlaşmadır. Avrupa Birliğine katılım bağlamında, ortaklık anlaşması katılım sürecinin uygulanmasında bir temel hizmeti görür. Türkiye halihazırda bir ortaklık anlaşmasına sahiptir.

Ortaklık Komitesi
Ortaklık Komitesi, Ortaklık ilişkisiyle ilgili teknik konuları incelemek ve Ortaklık Konseyi’nin gündemini hazırlamak üzere, gerek AB’den gerek Türkiye’den uzmanların bir araya gelmesini sağlar. Müzakere başlıklarına göre düzenlenen 8 alt komiteden oluşur:
Tarım ve Balıkçılık Komitesi
İç Pazar ve Rekabet Komitesi
Ticaret, Sanayi ve AKÇT Ürünleri Komitesi
Ekonomik ve Parasal Konular Komitesi
Yenilik (Innovation) Komitesi
Ulaştırma, Çevre ve Enerji Komitesi
Bölgesel Kalkınma, İstihdam ve Sosyal Politika Komitesi
Gümrükler, Vergilendirme, Uyuşturucu Kaçakçılığı ve Kara Para Aklama Komitesi

Ortaklık Konseyi
Ortaklık Konseyi, Türk Hükümeti ve Avrupa Birliği (Avrupa Konseyi ve Avrupa Komisyonu) temsilcilerinden oluşur. Ortaklık Konseyi, Türkiye-AB ilişkilerinin şekillendirilmesi ve yönlendirilmesinde kilit rol oynar. Amacı, siyasi, ekonomik ve ticari konularda Ortaklık Anlaşması’nın uygulanması ve geliştirilmesini sağlamaktır. Konsey, yılda iki kez bakanlar düzeyinde toplanır. Kararlar oybirliği ile alınır. Türkiye ve Topluluk tarafının birer oyu vardır.

Oybirliği
Bazı konularda kararlar alırken Avrupa Birliği Konseyi oybirliği içinde olmalıdır – yani tüm ülkeler aynı fikirde olmalıdır. Tek bir ülke tarafından dahi olsa herhangi bir fikir ayrılığı kararı engelleyecektir. Bu durum 25 ülkeli bir Birlikte ilerlemeyi oldukça zorlaştırmaktadır, bu nedenle oybirliği kuralı şu anda sadece sığınma, vergilendirme ile ortak dış politika ve güvenlik politikası gibi hassas alanlarda geçerlidir. Pek çok alanda kararlar nitelikli çoğunluk oylaması ile alınmaktadır.

Ön (ex-ante) onay
Avrupa Komisyonu Delegasyonu tarafından AB fonlarının yönetimine ilişkin AB kurallarının (ihaleden sözleşmeye) doğru uygulandığını teyit eden süreç.

Ön Değerlendirme
Teklif edilen bir projenin, daha önceden belirlenmiş olan kriterler çerçevesinde, değerinin ve kabul edilebilirliğinin tespit edilmesi amacıyla analiz edilmesidir. Bu, bir projenin finansmanına karar verilmeden önceki son aşamadır. Mevcut koşullar içerisinde projenin olabilirliğini, konulan hedeflerin uygunluğunu ve maliyetlerin makul olup olmadığını kontrol eder. Bu terim sıkça fizibilite çalışması tabiri ile eşanlamlı olarak kullanılır.

Ön Değerlendirme Aşaması
Proje çevrimindeki üçüncü aşamadır. Projenin, daha sonra AB Komisyonu çalışanları tarafından değerinin ve sektörel politikalarla tutarlılığının incelenmek üzere, bir fizibilite çalışması şeklinde detaylandırılmasını öngörmektedir.

Ön Fizibilite Çalışmaları
Tanımlama aşamasında yürütülen, tüm sorunların tanımlandığı, alternatif çözümlerin değerlendirildiği ve nitelik faktörleri göz önünde bulundurularak bir alternatifin tercih edildiği ön fizibilite çalışmasıdır. Bu çalışma, Avrupa Komisyonuna ve ortak ülkeye, daha sonra yapılacak değerlendirmede, önerilen projenin kabul edilmesi, değiştirilerek düzeltilmesi veya reddedilebilmesi için yeterli bilgi sağlamalıdır.

Ön Koşullar
Proje başlamadan önce yerine getirilmesi gereken koşullardır. Örn: Faaliyetlere başlanılması. Ön koşullar (eğer varsa) yardım ile ilgili hükümlere eklenirler.

Özümseme kapasitesi
Bu genelde bir ülke veya organizasyonu yardım alma ve bu yardımı etkin bir şekilde kullanma becerisi anlamına gelir. Gelişmekte olan ülkelerde genellikle bu kapasite bulunmamaktadır. Örneğin bir ülke tüm çocuklarının ilkokula devam etmelerine imkan sağlayacak miktarda para alabilir - fakat öğretmen eksikliği, okul eksikliği veya zayıf idari sistem nedeniyle bu paranın kısa vadede harcanması imkansızdır. İlk önce öğretmen yetiştirme, okul yapma ve sistemin verimliliğini geliştirme konularında çalışma yapılmalıdır – bu şekilde ülkenin ‘özümseme kapasitesi’ artacaktır.

Paydaş Analizi
Önerilen projeden olumlu veya olumsuz yönde etkilenebilecek tüm paydaş gruplarının tespit edilmesini, bu grupların ilgi alanlarının, sorunlarının, potansiyellerinin ve diğer özelliklerinin belirlenmesini ve analizini içermektedir. Bu analizin sonuçları daha sonra proje tasarımına yansıtılır.

Paydaşlar
Bir proje/programla bir ilgisi olan bireyler, insan grupları, kurum/ kuruluşlar veya firmalar “Paydaş” olarak tanımlanmaktadır. Proje veya programların faaliyet veya çıktılarından (sonuçlarından) doğrudan veya dolaylı olarak olumlu veya olumsuz yönde etkilenebilir veya proje sürecini etkileyebilirler. Genellikle farklı alt grupların dikkate alınması gerekmektedir.

Program
Ortak bir genel hedefi olan projeler serisidir.

Programlama Aşaması
İndikatif Programın hazırlandığı, proje çevriminin ilk aşamasıdır. İndikatif Programa da bakınız.

Proje
Belli bir sonucu sınırlı bir zaman dilimi içerisinde sağlaması için tasarlanan, hedefi belli faaliyetler serisidir.

Proje Amacı
Projenin ana amacıdır. Proje hedefi, esas soruna yönelik olmalı ve hedef kitleler için sürdürülebilir faydalar cinsinden tanımlanmalıdır. Proje hedefi aynı zamanda, hedef kitleler içerisindeki kadın ve erkekler için, adil yararlar ifade etmelidir.
Her projenin sadece bir proje amacı olmalıdır.

Proje Döngüsü
Bir proje fikrinin ortaya çıkmasından projenin tamamlanmasına kadar geçen süre içerisindeki tüm aşamaları kapsamaktadır. Proje ile ilgili paydaşlara danışıldığını garanti altına alan bir yapı sağlar ve tüm aşamalardaki önemli kararları, bilgi gereksinimlerini ve sorumlulukları tanımlar ki böylece bir projenin gerçekleştirilmesindeki tüm aşamalarda kararlar belli bir bilgi dahilinde alınabilmiş olur. Değerlendirmelerden elde edilen tecrübeler, gelecekteki program ve projelerin tasarlanmasında kullanılır.

Proje Döngüsü Yönetimi
Mantıksal çerçeve yaklaşımı ile bütünsel yaklaşım temeline dayanan ve proje ile programların hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesinde kullanılan bir yöntemdir.

#2 13 November 2008, 21:59

Raporlar
Raporlama, katılım sürecinin bir parçası olup katılım müzakereleriyle ilgili olarak kaydedilen ilerleme hakkında bilgi sağlamak üzere düzenli olarak gerçekleştirilir. Prosedür her bir aday ülke tarafından ulaşılacak adımlara işaret eder.

Rekabete dayalı müzakere usulü
Önceden ihale ilanına çıkılmaksızın, İhale Makamı tarafından davet edilen adayların teklif verebilecekleri prosedür.

Riskler
“Varsayımlara da bakınız. Gerçekleşmesi çok mümkün olmayan ancak gerçekleşmesi durumunda projenin ilerleyişini veya başarısını etkileyebilecek dış faktörler ve olaylardır. Olumsuz bir ifade kullanılarak formüle edilmektedirler. Örn: “Ceza Muhakemeleri Reformu başarıya ulaşmaz”.

Sınır ötesi işbirliği
Sınır bölgelerinde ekonomi ve sosyal bağlantıları iyileştirmeyi amaçlayan programlar.

Sonuçlar
Gerçekleştirilen faaliyetlerin “ürünleridir. Proje hedefine, sonuçların bir araya gelmesiyle ulaşılır ki bu, hedef kitleler için sürdürülebilir faydaları da beraberinde getirir.

Sorun Ağacı
Olumsuz bir duruma ilişkin, neden-sonuç ilişkisini gösteren diyagram şeklindeki bir sunuştur.

Sorun Analizi
Bir durumun olumsuz yönlerinin, neden-sonuç ilişkisi içerisinde ortaya konulabilmesini sağlayan yapısal bir incelemedir.

Stratejilerin Analizi
Hedeflere ulaşmakta kullanıla-bilecek olan alternatif yöntemlerin değerlendirilmesi ve teklif edilen projede kullanılmak üzere bir veya birkaç tanesinin seçilmesidir.

Stratejik uyum çerçevesi
Yedi yıllık bir döngü içinde birçok operasyonel programın finansmanı ve bütün yönetiminin yer alması.

Sürdürülebilirlik
Projeden elde edilen fayda akışının, dış destek (yardım) sona erdikten sonra da devam etme olasılığıdır.

Sürdürülebilirlik Kriterleri
“Nitelik Faktörleri”ne bakınız.

SWOT Analizi
Bir kurumun kuvvetli ve zayıf yönleri ile karşılaştığı fırsat ve tehditlerin analizidir. Proje çevriminin tüm aşamalarında kullanılabilecek bir araçtır.

TAIEX
Teknik Yardım ve Bilgi Değişim Ofisi TAIEX (Technical Assistance and Information Exchange), kısa vadeli görevlendirmeler için bir kurum oluşturma aracıdır. TAIEX, yararlanıcı ülkelerde Topluluk mevzuatının yakınlaştırılması, uygulanması ve yürütülmesi alanlarında yardım taleplerini yönlendirir. TAIEX tarafından yönlendirilen yardımlar aşağıdakileri içerir: uzman atama; inceleme gezileri; seminer ve çalıştaylar; eğitim; ilerleme ve durum izleme ve analiz; veritabanı ve bilgi ürünleri ve mevzuatın tercüme edilmesi.

Tanımlama Aşaması
Proje çevriminin ikinci aşamasıdır. Proje fikrinin hedefler, sonuçlar ve faaliyetler açısından öncelikli olarak irdelenerek fizibilite çalışmasının yapılıp yapılmayacağına karar verilmesini içermektedir.

Tarafsız Doğrulanabilir Göstergeler
Mantıksal çerçevenin en üst üç basamağındaki, hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığını ifade edecek olan ölçülebilir göstergelerdir. Uygun bir izleme sisteminin tasarlanmasının temelini oluşturmaktadırlar.

Tarım ve kırsal kalkınma için katılım öncesi ölçütler desteği
SAPARD AB üyeliği için başvuruda bulunan ülkelere, tarımsal yapılanma ve tarımsal kalkınmayla ilgili ölçütler ve ortak tarımsal politika ile ilgili hazırlıklar alanında yardım sağlamıştır. Aynı hedef şimdi Kırsal Kalkınma için katılım öncesi yardım aracı (IPARD) tarafından izlenmektedir.

Teklif
Malların temini, hizmetlerin yerine getirilmesi veya işlerin yürütülmesi için, fiyatı mutabık kalınmış, yazılı veya resmi teklif.

Teklif Çağrıları
İhale Makamı tarafından, açık bir biçimde başvuru sahipleri için kategorileri açıklayan, özel AB programı çerçevesindeki operasyonları öneren, halka açık davet;

Teknik Şartname
İhale makamı tarafından usulüne uygun olarak hazırlanan, malların veya işlerin temini kapsamında ihtiyaçları ve/veya hedefleri belirleyen, duruma göre kullanılacak metotları ve kaynakları ve/veya ulaşılacak sonuçları belirten doküman

Teknik Yardım
Know-how ve beceri devri ile kurumların oluşturulması ve güçlendirilmesi için uzmanlar, danışmanlar, eğiticiler, müşavirler vs. ile yapılan sözleşmelerdir.

Temsilcilik
Uluslararası kuruluşlar veya ülkeler nezdinde Avrupa Komisyonu'nu elçilik düzeyinde temsil eden diplomatik temsilciliklerdir. Temsilciliğin başındaki kişi genellikle elçi veya büyükelçidir.

Topluluk Müktesebatı
Fransızcası “Acquis communautaire” olan bu terim “AB, olduğu gibi” anlamına gelir – başka bir deyişle AB ülkelerinin paylaştığı haklar ve yükümlülükler. “Müktesebat” AB’nin tüm antlaşmalarını ve kanunlarını, deklarasyonlarını ve kararlarını, AB konularındaki uluslararası anlaşmaları ve Adalet Mahkemesi tarafından verilmiş olan hükümleri içerir. Ayrıca Avrupa hükümetlerinin “adalet ve içişleri” alanlarında ve Ortak Dış Politika ve Güvenlik Politikası konusunda birlikte yürüttükleri eylemleri kapsar. Bu nedenle “Müktesebat’ın kabul edilmesi” AB’yi bulduğunuz gibi kabul etmeniz demektir. Aday ülkeler ancak “Müktesebat’ı” kabul ettikten ve AB kanunlarını kendi ulusal mevzuatlarının bir parçası yaptıktan sonra AB’ye girebilirler.

Topluluk programları
AB üye ülkeleri ve bazı durumlarda aday ülkelerin kurumları arasındaki işbirliğini arttırmak için tasarlanmıştır.

#3 13 November 2008, 22:04

Ulusal Fon
AB tarafından sağlanan finansal yardım Ulusal Fon’da toplanır. Ulusal Fon, finansal anlaşmada tespit edilen düzende fonları, sözleşmelerin ödemelerini yapması için, MFİB’ye aktarır.

Ulusal Mali Yardım Koordinatörü
Ulusal mali yardım koordinatörü AB tarafından sağlanan finansal yardımı katılım süreciyle bağlantılar ve sürecin yer almasını sağlar. Ulusal mali yardım koordinatörünün sekretarya hizmetleri IPA koordinatörü tarafından yürütülür.

Ulusal yetkilendirme görevlisi
AB fonlarının sağlam finansal yönetimini sağlamaktan sorumludur.

Uygulama Ajansları
Operasyonel programlar veya bileşenler kapsamındaki projelerden sorumlu organlar.

Uygulama Aşaması
Projenin uygulandığı ve hedeflere ulaşmada kaydedilen ilerlemenin izlendiği proje döngüsünün beşinci aşamasıdır.

Uzman
Bir yüklenici tarafından görevlendirilmiş, bir sözleşmenin uygun icrası için gereken uzmanlığı sağlayan kişi.

Üye devlet
Avrupa Birliği’ne üye 27 ülkeden biri.

Varsayımlar
Projenin ilerleyişini veya başarısını etkileyebilecek olan ancak proje yöneticisinin kontrolü dahilinde olmayan dış etkenlerdir. Varsayımlar, Mantıksal Çerçevenin dördüncü sütununu oluşturmakta olup olumlu bir ifade kullanılarak formüle edilmektedirler. Örneğin: “Ceza Muhakemeleri Reformu başarılı bir şekilde uygulanır”.

Verimlilik
Sonuçların, makul (kabul edilebilir) maliyetle elde edilmesidir. Örn: Araç ve faaliyetlerin sonuçlara dönüştürülmesindeki başarı ve elde edilen sonuçların niteliği.

Yapısal Fonlar
Avrupa Birliği tarafından en az iki amaç için tahsis edilir; Avrupa’nın fakir bölgeleri için destek ve Avrupa altyapısına entegrasyon için destek.

Yararlanıcı Ülke
Avrupa Topluluğu’nun işbirliği programını kabul ettiği, Avrupa Birliği dışında kalan ülke veya eyalet.

Yaşam boyu Öğrenim Programı
Yeni programlardan Yaşam boyu Öğrenim Programı, hayatın çocukluktan yaşlılığa uzanan her anında öğrenim fırsatlarını desteklemektedir.
2007–2013 dönemi için program bütçesi 7000 milyon Euro olup bu Program, mevcut Socrates, Leonardo da Vinci ve eLearning programlarının devamı niteliğindedir.

Yeniden inşa, Kalkınma ve İstikrar için topluluk yardımı (CARDS)
Batı Balkan Devletlerini istikrar ve birlik sürecinde katılım için destek sağlayan program.

Yıllık Ulusal Program
Yıllık Ulusal Program, katılım sürecini doğrudan desteklemek için tasarlanmış güncel proje ve programları kapsar.

Yinelenen Masraflar
Projenin uygulama sürecinden sonra da devam edecek olan işletme ve bakım masraflarıdır.

Youth in Action
Youth in Action AB’nin gençliğe yönelik yeni programının adıdır. Bu program 1 Ocak 2007’den itibaren uygulanmaya başlayacak ve 31 Aralık 2013’e kadar devam edecek olup Programın toplam bütçesi, 885 milyon Euro’dur.
Youth in Action Programı, daha az fırsata sahip gençler ile 13–30 yaş arası gençlerin katılımını teşvik ederken herkese hitap eden bir programdır. Ayrıntılı bilgi için: Ulusal Ajans.

Yönetim Makamları
Projelerin yönetimi, programlaması ve uygulamasından sorumludurlar.

Yüklenici
Sözleşme yapan kurumun kendisi ile mukavele tanzim ettiği kamuya veya özel sektöre ait olan kurum, konsorsiyum veya şahıstır. Kendisi ile resmi olarak mukavele (sözleşme) yapılan firma, şahıs veya konsorsiyumdur.

Zirve
Avrupa Konseyi’nin toplantılarına bazen Avrupa (veya AB) ‘zirve’ toplantıları denir, zira bu toplantılar AB’nin devlet veya hükümet başkanlarını bir araya getirmektedir. Bazı ülkeler Başbakan tarafından, bazıları Cumhurbaşkanı tarafından, bazıları da her ikisiyle temsil edilir. Bu o ülkelerin Anayasasına bağlıdır.