Seversintabi.com Türkiye'nin En Büyük Forumu Bence Seversin Tabi

Hukuk öğretimi tartışılmaz önemi dolayısıyla çok eski tarihlerden beri hep gündemde kalmıştır. Çünkü nerede toplum varsa orada hukuk vardır (ubi societas ibi jus). XIX. yüzyıl başlarında gündeme gelen kanunlaştırma hareketleri XX. yüzyıl sonlarına doğru yani ikiyüz yıl geçtikten sonra yeniden gündemde yerini almıştır. Örgütlenmiş her toplumun etnik[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] sosyo-ekonomik ve siyasal tarih sürecinin belirlediği yapısı gereği hukuka ihtiyacı vardır. Bununla birlikte unutmamak gerekir ki[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] hukukun pek çok temel ilkesi kavramı ve kuralı yapısal ve tarihsel özelliklerini aşmakta ve çeşitli toplumlar bakımından ortak özelliği olan hukuki değerler ortaya çıkmaktadır. Çağımızda hukuk konusunda[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] hukuk öğrenimi konusunda bir görüş birliğinin yavaş yavaş oluşmakta olduğu da söylenebilir.

Hukuk öğreniminin amacı hukuk teknisyeni yetiştirmek değildir. Hukuk kurallarının gelişiminin[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] hukuk öğrenimi sürecinde ele alınması hukukun tarihle[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] sosyolojiyle ve ekonomi ile olan bağlılığının belirlenmesi de önemlidir. Bu şekilde hukukun gelecekteki yapısı ve şekli belirlenebilecektir.
Osmanlı Devleti’nde hukukçular medreselerde yetiştiriliyorlardı. Medreselerde hukuk[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] tıp ve matematik konuları dinsel bilgilerin bir parçası olarak öğretiliyordu. Taşrada hukuk öğrenimi gören öğrenciler[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] bir staj dönemi ve sınavından sonra adalet sisteminin en alt görevi olan naip ünvanını kazanıyorlardı. Naipler kadı vekili olarak çalışır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kadının görevini yapamadığı hallerde onu temsil ederek hüküm verir veya uzak yerlere kadı adına giderek adalet dağıtırlardı.

Fatih Sultan Mehmet döneminde iki kademeli Sahn Medreselerini bitirenler kadı ünvanını kazanıyorlardı. Kanuni Sultan döneminde üç kademeli Süleymaniye Medresesini bitirdikten sonra en üst kurum olan Dar-ül-hadis bölümünü tamamlayanlar müderris oluyorlardı. Süleymaniye medreselerinde müderrislik yapma hakkını kazananlar molla (hukuk hocası) sayılıyorlardı. Müderrislik görevinden ayrılmak isteyenler önemli şehirlerde kadılık yaparlardı. Kadılığın en önemli olanı İstanbul kadılığı idi. Bu makamdan Kazaskerliğe ve Şeyhülislamlığa gelinebilirdi. Kadılara islam hukuku kuralları yanında bazı örf kuralları da öğretilirdi.

Ülkemizde Tanzimat döneminde 1854 yılında kadı yetiştirmek için bir okul açılmış ve medrese sisteminden vazgeçilmiştir. 1908 ve 1909 yıllarında açılan hukuk okullarında yalnızca islâm hukuku okutuluyordu. XIX. yüzyılda ülkemizde Fransız kanunlarından iktibaslar yapılmaya başlandı. Bu arada Fransa’dan iktibas edilen kanunları uygulamak üzere Nizamiye Mahkemeleri kuruldu.

1874 yılında modern manada ilk hukuk mektebi İstanbul’da açılmıştır. Bu mektebde okutulan dersler fıkıh[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] mecelle[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] genel hukuk (hukuku umumiye)[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] devletin kanunları ve nizamları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Roma hukuku[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] ticaret hukuku[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] usul hukuku[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] ceza hukuku[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] deniz hukuku ve devletler hukuku idi. 1878 yılında mektebi hukuki sultani kapatılmış ve mektebi hukuk adıyla bugünkü İstanbul Hukuk Fakültesi’nin temeli atılmıştır. Bununla birlikte kız öğrencilere hukuk mektebinde öğrenim görme hakkı tanınmamıştır.

Ankara’da 1925 yılında Ankara Hukuk Mektebi (Ankara Hukuk Fakültesi) açıldı. Bu hukuk okulu laik öğretim yapmak amacıyla kurulmuştu. Mustafa Kemal Atatürk eski hukuku kökünden bertaraf etmek amacını taşıdığını ve bu teşebbüste duyduğu mutluluğu başka hiçbir girişimde yaşamadığını 1925 yılında açıklamıştı.

Ankara Hukuk Mektebi ilk mezunlarını 1928 yılında vermiştir. Bu okulda erkek ve kadın öğrenciler bir arada eğitim görüyordu. 1940 yılında 3 yıl olan hukuk öğrenimi süresi 4 yıla çıkarılmıştır.

Cumhuriyetin 1923 yılında kuruluşundan sonra kurulması düşünülen ilk yüksek öğretim kurumunun hukuk fakültesi olması tesadüfi değildir. Yeni bir toplumu yeni bir hukuk düzeni ile oluşturmak amacı dikkatle gözönünde bulundurulmuştur.

Günümüzde hukuk fakülteleri ders programlarında yenileşmeyi ve modernleşmeyi sağlamak üzere seçimlik ders sayısını çoğaltmak eğilimi dikkati çekmektedir. Hem Avrupa’da hem Amerika’da hukuk fakültelerinde seçimlik derslere giderek önem ve ağırlık verilmektedir. Avrupa hukuku[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] sanat tarihi[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] sosyal antropoloji[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kadın hukuku[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] petrol hukuku[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] uzay hukuku[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] siyaset sosyolojisi[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] banka hukuku[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] patent hukuku[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] uluslararası bilgisayar hukuku vb. derslerin seçimlik ders programına dahil edilmesi önerilmektedir. Ancak[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] zorunlu derslerin öğrenim programında ağırlık taşıması da bir gereklilik olarak vurgulanmaktadır. Dolayısıyla seçimlik derslerin program içindeki yerinin % 20 veya % 30 olması üzerinde durulmaktadır.

Hukuk fakültelerinin kamu hukuku ve özel hukuk adıyla iki ayrı bölümde iki farklı diploma vermesi de tartışılmıştır. Ancak bunun yarardan çok zarara neden olacağı söylenebilir. Tek tip diploma hukuk öğreniminin amacına daha uygun düşmektedir.

Öğrenci harçları üzerinde durulurken[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] hem devletin hem de yerel yönetimlerin burs programlarını geliştirmelerinin ve yaygınlaştırılmalarının yararlı sonuçlar doğuracağı üzerinde durulmaktadır.

Lisans üstü[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] master ve doktora çalışmalarına önem verilmesi bir zorunluluk olarak kendisini göstermektedir. Günümüzde hukuk eğitimi diplomasının master ve doktora diplomaları ve dereceleri ile desteklenmesinin bir zorunluluk haline geldiği dikkati çekmektedir. Çünkü[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] gelişen ve farklılaşan toplum düzeninde yalnızca hukuk lisansı diplomasının yeterli olmadığı anlaşılmış bulunmaktadır.

Günümüzde başka ülkelerde olduğu gibi ayrıcalıklı özel üniversitelerin[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] klasik üniversiteler zararına geliştiği dikkatleri çekmektedir.

Klasik üniversite sisteminde fakültelere bu arada hukuk fakültelerine tüzel kişilik tanınmasının hukuk öğreniminin gelişmesi ve kalitesinin yükseltilmesi bakımından yararlı olacağı görülmektedir. Türkiye’nin deneyimlerinin bu doğrultuyu gösterdiği söylenebilir.

Küreselleşen dünyada yabancı bilim adamlarının hukuk fakültelerinde ders vermelerinin sağlanması da hukuk öğretimini zenginleştirici bir faktör olarak değerlendirilmektedir.

Ülkemizde hukuk öğrenimini en olumsuz şekilde etkileyen bir faktör sık sık çıkarılan öğrenci affı ile ilgili yasalardır. Bu tür yasaların normal durumdaki öğrenciyi olumsuz etkilediği ve öğretimin kalitesini düşürdüğü söylenebilir.

Araştırma görevliliğinin başka bir deyimle asistanlığın çekici hale getirilmesinin bir zorunluluk haline geldiği dikkati çekmektedir. Çünkü öğretim üyesi olması öngörülen en iyi öğrenciler artık araştırma görevliliğini tercih etmemektedirler.

Öğretim üyesinin anlatması ve öğrencinin dinlemesi temeline dayalı monolog yönteminin yerine[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] öğretim üyesi ile öğrenci arasında diyalog kurulmasını öngören aktif bir metodun kullanılması artık zorunluluk haline gelmiştir. Ancak bu konuda başlangıcın orta öğretimde olması bir zorunluluktur.
Hukuk öğrencilerine öğrenimin ilk yıllarında psikoloji[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] felsefe[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] sosyoloji[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] mantık[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] siyaset teorisi gibi derslerin verilmesinin yararlı olacağı da unutulmamak gerekir.

Yorum tekniğinin ve yorum metodlarının örnekler kullanılarak açıklanması ve öğrencinin bu alanda bilgilendirilmesi gereklilik kazanmıştır. Çünkü hukuk kuralının yorumu yalnızca hukuk bilgisini değil aynı zamanda geniş bir sosyal bilgiyi[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] hayat bilgisini de gerektirmektedir.

Bütün hukuk fakültelerinde aynı ders programının uygulanmasının zorunlu olmadığı söylenebilir. Farklı programlar hukuk öğrenimine zenginlik ve çeşitlilik kazandırabilir. Bu arada Ankara Hukuk Fakültesinde daha önce zorunlu olarak okutulan[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] fakat İstanbul Üniversitesi programında bulunmayan siyasi tarih dersinin gene zorunlu hale getirilmesi düşünülebilir. Bir hukuk fakültesinden başka bir hukuk fakültesine yatay geçiş yapan öğrenci[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kayıt olduğu yeni fakültede okumadığı derslerin fark sınavlarını verebilir. Böyle bir uygulamanın da kendine özgü yararları olduğu söylenebilir.

Hukuk öğreniminin süresinin uzatılmasının gerekli olup olmadığı üzerinde de durulabilir. Bazı hukuk öğreticileri öğrenim süresinin 5 yıla çıkarılmasının uygun olacağı görüşündedirler. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde de fakülteyi 4 yıllık yasal süre içinde bitirenlerin çok fazla olmadığı söylenebilir. Ancak bu konuda doyurucu bir sonuca ulaşmak için kapsamlı çalışmalar ve anketler yapılması da gerekmektedir.

Yabancı Hukuk fakülteleri öğretim üyelerinin fakülteye davet edilerek[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] dersler ve konferanslar vermelerinin yararları üzerinde de durulabilir. Bu tür bir uygulama hukuk öğretimini zenginleştireceği gibi[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] öğrencinin önünde yeni ufuklar açılmasında da yarar sağlayabilir. Çünkü[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] misafir öğretim üyeleri farklı görüşlerin ve düşüncelerin savunmasını yaparak hukukçunun hayat ufkunu genişletebilirler.

Öğrencilerin sanatsal[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kültürel ve sportif faaliyetlerinin yoğunlaştırılmasında da yarar vardır. Bunun yanında öğrenci etkinlikleri arasında gezilerin önemli bir yer tuttuğu[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] öğrencilerin öğretim üyeleri ile birlikte katılacakları gezilerde öğrenci-öğretim üyesi diyaloğunun güçleneceği söylenebilir.
Tek taraflı anlatıma dayanan sistemin öğrenciye çalışma[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] araştırma[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] inceleme zevki ve olanağı vermediği ve bu sistemde öğretimin yaratıcı bir özellik taşımadığı da gözönünde tutulmalıdır. Hukuk öğreniminin temel işlevlerinden birisi öğrenciye bildiğinden kuşku duyma[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] eleştirme[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] bildiğini başkalarının bilgisi ile karşılaştırma yollarını öğretmek olduğu gözönünde bulundurulmalıdır. Bu arada öğrenciye özet yapma[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] eleştirme ve tartışma alışkanlıklarının verilmesinin hukuk hayatı bakımından önemli yararlar sağlayacağı belirtilebilir. Türkiye’de hukuk öğrencilerinin hatta[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] fakülteden mezun olan hukukçuların sözlük kullanma alışkanlığına sahip olmadıkları[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] bunun da hukuk öğretimi bakımından sakıncalar yarattığı bilinmektedir. Öğrencinin sözlükten yararlanma alışkanlığını edinmesi hem dava dilekçelerinin[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] hem mahkeme kararlarının daha iyi yazılmasını sağlayan bir faktör niteliğini taşımaktadır. Merak[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kuşku ve tartışma alışkanlıklarını hukukçunun öğrencilik yıllarında kazanmasının faydaları açıktır. Ancak hukuk eğitimi ile ilgili temel sorunun küçük sınıf sistemi olduğu gözden uzak tutulmamalıdır.

Hukuk öğrencisinin iyi yetişmesi[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] mesleğini iyi yapabilmesi için özellikle büyük merkezlerdeki sanat[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kültür[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] tiyatro ve konferans faaliyetlerini izlemesinin teşvik edilmesi büyük önem taşımaktadır. İyi hukukçu olabilmek için geniş bir kültürün çok okumanın gerektiği de gözönünde bulundurulmalıdır.

Fakülte hukuk kitaplıklarının yeni kitaplarla zenginleştirilmesinin de bir gerçeklik olduğu unutulmamalıdır. Yeni kitaplar[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yeni bilgileri[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yeni tartışma konularını öğrencinin önüne getirmekte ve uyguladığı hukuku sorgulamasında yardımcı olacaktır.

Hukuk mesleğinde konuşmanın da önemli bir yere sahip olduğu oysa çok sayıda öğrenciye eğitim veren klasik hukuk fakültelerinde öğrencinin hiç sözlü sınava girmeden[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] fakülteyi bitirdiği bir gerçeklik olarak karşımıza çıkmaktadır. Hukukçunun kendi mesleğini yapmaya başlamadan önce bir kısım sözlü sınavlardan geçmesinin de meslekteki başarısı bakımından önemli olduğu söylenebilir.

Öğrenciye devlet kavramı ile ilgili bilgi verilmemesi de bazı eleştirilere neden olmaktadır. Hukukun yalnızca hukuk kurallarından oluşmadığı hukuku meydana getiren ve uygulayan devlet kavramının da özellikle ilk yıl öğrencileri için büyük önem taşıdığı şüphenin dışındadır.

Öğrenci sayısının çokluğu nedeniyle[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] özellikle klasik üniversitelerde test sisteminin uygulanmasının da bazı zararları olduğu dikkati çekmektedir. Test sistemi özünde hukuk öğrencisinin bilgi düzeyini denetlemek bakımından yetersiz ve elverişsizdir. Dolayısıyla[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] sınavlarda bütün zorluklarına rağmen test sisteminin değil klasik sistemin yararlı olduğu unutulmamalıdır.

Öğretim üyelerinin tam gün çalışmalarının gerekli olup olmadığı da[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] hukuk öğretimi bakımından önem taşımaktadır. Bu konuda birbirinden farklı üç ayrı görüş savunulabilir. Birinci görüşe göre[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] öğretim üyesinin tam gün çalışması yani[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] bütün çalışmasını üniversiteye hasretmesi zorunludur. Çünkü[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] bilimsel faaliyetin tam gün çalışma sistemi dışında bir yöntemle verimli şekilde yürütülmesi mümkün değildir. Üniversite dışındaki serbest meslek faaliyeti öğretim üyesinin bilimsel çalışmaya gereken zamanın ayırmasını engellemektedir. İkinci görüşe göre[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] öğretim üyesinin üniversite dışında serbest meslek faaliyetinde bulunmasına müsaade edilmesi gerekir. Bu yaklaşıma göre hukuk uygulamasından kopmuş olan bir öğretim üyesinin iyi hukukçu olması mümkün değildir. Çünkü[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] hukukçu mesleğinin gereğini ancak hayat gerçekliği içinde yerine getirebilir. Ancak bu yaklaşıma göre de[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] öğretim üyesinin fakülte içi çalışma ile fakülte dışı çalışma arasında bir denge kurması gerekir. Üçüncü yaklaşıma göre öğretim üyesine dışarıda serbest meslek faaliyeti icra etme yetkisinin verilmesi sakıncalıdır. Bununla birlikte öğretim üyesinin fildişi kulede oturmasını ve hayattan uzak kalmasını önlemek için teori ile pratiği birleştirebilecek başka bir yöntem üzerinde durulabilir. Bu yönteme göre[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] hukuk fakültesi öğretim üyelerine Yargıtay ve Danıştay gibi yüksek mahkemelerde çalışma imkanı verilmelidir. Bu amacı gerçekleştirmek için de[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Anayasa ve Kanunlarda gerekli değişikliklerin yapılması üzerinde durulabilir. Öğretim üyesinin yüksek yargı organlarında belirli sürelerle çalışması hem öğretim üyesinin hayattan kopmasını önleyecek hem de yüksek yargı organlarının öğretim üyesinin bilgisinden yararlanmasına olanak verecektir.

Genel anlamda eğitimin ve hukuk eğitiminin temeli olarak laiklik ilkesinin büyük önem taşıdığı unutulmamalıdır. Türkiye’de laiklik Amerika Birleşik Devletleri’nde görülen sekülarizmden (secularism) farklıdır. Cumhuriyetin kuruluşunda Amerikan sekülarizmi değil Fransız laisizmi temel alınmıştır. Sekülarizm dini[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] siyasi baskılar veya iktisadi nedenlerle Amerika Birleşik Devletleri’ne göç eden insanların benimsediği dünyevileşme olarak anlaşılması gereken bir ilkedir. Amerikan sekülarizminin Fransız laizmi ile karıştırılmaması gerekir. Amerika’ya göç eden insanlar feodalizmi ve din savaşlarının sorunlarını yaşamamışlardır. Bu nedenle sekülarizm ve laisizmi iki ayrı kavram olarak değerlendirilmek gerekir. Ülkemizde Cumhuriyet kurulurken ve milli egemenlik ilkesi yeni devletin temeli olarak kabul edilirken Fransız modeli gözönünde bulundurulmuştur. Gene unutmamak gerekir ki[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Türkiye Avrupa’da görülen dinde reform sürecini yaşamamıştır. Dini inanç farklılıklarının bir engel olmaktan çıkmasında ve vatandaşlar arasındaki ayrımcılığın reddedilmesinde laiklik ilkesinin hayati önem taşıdığı unutulmamalıdır.

Türkiye’de devlet[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] laik niteliğini koruduğu sürece hukuk da laik olarak varlığını sürdürür. Eğer devlet laik olmazsa hukuk düzeni de laik olamaz. 1928 yılından itibaren uygulanan 1937 yılında Anayasaya giren laiklik ilkesi sadece devletin ve hukukun değil[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] aynı zamanda hukuk eğitiminin de temeli olmak özelliğini sürdürmektedir ve sürdürmesi de gerekmektedir. Laiklik ilkesi dinin devlete müdahale etmemesini fakat[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] devletin dini hayatla ilgili düzenlemeler yapabilme yetkisine sahip olmasını öngörür.