İslam ve sanat [[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]]

[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]
[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kubbesinin içi; [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL], [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. İslamî sanatlarda dekoratif sanatlar çok önemli bir yer tutar.


İslamî sanatlar İslam kültürünün büyük bir bölümünü oluştururlar[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. İslamî sanat(lar) terimi görece yeni bir terimdir ve genel olarak modern bir kavram olarak ele alınabilir[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Terim ile kastedilen İslam topraklarında üretilen, İslam kültürünün izini taşıyan sanat eserleridir; eserlerin illâ ki Müslüman için veya Müslümanlar tarafından yapılmış olması gerekmez[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Nitekim birçok [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL], [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] ve [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] sanatçılar İslamî sanat eserleri verdikleri gibi, Müslümanlar tarafından yapılan bazı sanat eserlerinin alıcıları, sahipleri [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Zaman zaman tarihî İslamî sanat eserleri ve sanatçılar çağdaş zamanlarda dinîden ziyade millî sanat açısından değerlendirilmiştirler; bununla birlikte bu genelde yanlış bulunur zira İslamî sanatlarda tarih boyunca ortak olan değer ve vurgu İslamdır ve sanatlar birçok [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] katkısının sonucu olarak ortaya çıkmışlardır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Nitekim o dönemlerde İslam topraklarında bulunan [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] da ayırıcı özelliği etnik gruplarından ziyade dinleriydi ve bu sebeple de bugün birçok tarihî İslamî sanatçının yaşadığı toprağa bakarak etnik kökenini bilmek çok zordur[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL].
İslam itikadındaki Allah inancında [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yer verilmemesi ve buna kesin bir şekilde karşı çıkışı, Allah'ın sureti olmadığı için betimlenemeyecek olduğu inancı [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] benzer bir [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] ve dinî resim geleneğinin oluşmasını engellemiştir[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Ayrıca İslam'da peygamberlere ilâhî özelliklerin izafe edilmemesi peygamberlerin de betimlenmesini dinî anlamda büyük ölçüde gereksiz kılmıştır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Ek olarak İslam'ın [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] karşıt oluşu ve Kur'an'da putperestliğin şiddetli bir şekilde reddedilmesi özellikle [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] gibi sanatlara Müslümanların, özellikle de aktif [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] putperestliğinin devam ettiği çağlarda, mesafeli durmasına sebep olmuştur[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Bununla birlikte Kur'an'da heykel sanatına veya insan (peygamberler dahil) suretlerinin betimlenmesine, tapınmak yani putperestlik için yapılmadıkları sürece, karşıt bir ayet bulunmaz[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Nitekim sonraki yüzyıllarda özellikle yeni fethedilen topraklarda var olan sanat gelenekleri ile İslam'daki kavram ve sembollerin kaynaşması sonucu, özellikle İran bölgesinde, gerek Muhammed gerekse diğer peygamberleri betimleyen görsel eserler de, nadir de olsalar, yapılmışlardır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] ve figüratif betimleme yedinci yüzyılın ilk dönemlerine kadar pek de sorunsal olmamıştır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Bununla birlikte özellikle peygamberin betimlemeleri dinî bir bağlamda değil de tarihî bir bağlamda yapılmıştır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL].
Batı'da sanatın önder türleri resim ve heykelken, İslam'da bu formlar yukarıda belirtilen sebeplerin de etkisiyle benimsenememiştir[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Bunun yerine [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL], [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] işlemeciliği, dekoratif sanatlar, [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] ve [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] sanatları ile ciltleme ve [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] sanatları büyük yer ve öneme sahiptir[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Süsleme sanatlarında özellikle geometrik ve simetrik motifler sıklıkla yer almıştır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL].
[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]
[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]'den kalma bir minyatür. Betimlenen [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] hikâyesinden Mecnun'dur.


[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]
[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL], [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL], [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL].


Gerçekçi suret betimlemesinden uzak duran İslam sanatı, daha hayalcî bir tarza sahip olan [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] sanatını geliştirmiştir. Gerek açı, gerekse özgün stilleriyle minyatür sanatı farklı bir görsel sanat dalıdır ve İslam sanatında büyük yer tutar, başlıca figüratif sanattır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Buna ek olarak, İslam'da önemli bir yer tutan yazıyı baz alan güzel sanat türü, hüsn-ü hat, yani hat sanatı İslam toplumundaki suret karşıtlığından da yararlanarak büyük ölçüde gelişmiştir[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Hat sanatında birçok tarz ve üstat geliştiği gibi, farklı İslam devletlerinde, [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kullanan farklı dillerde, daha farklılaşmış stiller ortaya çıkmıştır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Hat sanatı gelişiminde zaman zaman soyut da olsa figüratif özellikler de kazanmıştır; örneğin zoomorfik hat eserlerine sıklıkla rastlanır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Özellikle hat sanatıyla birlikte anılan [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] sanatı dekoratif bir sanat olarak öne çıkmış, Kur'an nüshalarının oluşturulmasında hat ile birlikte dekoratif ve estetik açıdan önemli bir yere sahip olmuştur. Gerek ciltcilik gerekse süsleme açısından en güzel örnekleri sunan Kur'an nüshaları olmuştur[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Kur'an nüshalarında hat ve tezhibe sıklıkla rastlanırken, figüratif dekorasyonlara ve betimlemelere rastlanmaz[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Bunun yerine minyatür gibi figüratif betimlemeler destan ve manzum hikâyelerin nüshalarında sıklıkla kullanılmıştır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL].
[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]
[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] gece görünümü, [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL], [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL].


Bunlara ek olarak İslam sanatında [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] önemli bir yere sahiptir. İlk dönemlerde (gerek İslam öncesi ve İslam'ın ortaya çıktığı dönemlerde) İslam'ın geliştiği merkezler olan Mekke ve Medine'de mimari açıdan gelişmemiş şehirlerdi[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Özellikle İslam devletinin yönetiminin [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] geçişinden sonra, yapılan fetihlerle de mimariye olan ilgi artmış[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL], zaman içinde farklı toprakların mimarisinden de etkilenerek farklı mimari stillerde [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL], [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL], [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL], [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL], [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] ve [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] yapılmaya başlanmıştır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. İslam’a has ibadet yeri olan camilerin mimarisi özellikle İslam mimarisi içerisinde önemli bir rol oynamıştır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]; ilk fethedilen topraklarda, özellikle Suriye'de, kiliseler camiilere çevrilmişken daha sonra fethedilen yeni topraklarda ve kurulan yeni şehirlerde Müslüman camiler inşa etmeye başlamışlardır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Farklı iklimlerden ve etnik kültürlerden etkilenerek camii mimarisi bölgeden bölgeye farklılık gösterir[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Bu tip (cami, medrese vs.) dinî mekânların mimarisinde suret betimlemesine pek yer verilmez[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL], bunun yerine dekoratif, sık sık [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] ve [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] türde süslemeler mevcuttur[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Bununla birlikte dinî olmayan [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] mekânların mimarisinde suret betimlemelerine yer verilmiştir; örneğin özellikle eski hamamlarda ve saraylarda buna rastlanır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Bununla birlikte seküler mekânlar zaman içinde dinî mekânlar kadar iyi korunmamıştır[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL].
[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] bazlı sanatlar da İslamî sanatlar açısından önemli bir yere sahiptirler[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. Ticari açıdan da büyük bir gelir kapısı oluşturan tekstil üretimi çok gelişmişti ve çok çeşitli ham maddeler kullanmaktaydı[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL][Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]. [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] çok amaçlı [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL], tülbentlere kadar birçok farklı tekstil ürünü[Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] farklı tarz ve tekniklerle dokunarak hazırlanır,önemli bir kısmı ithal edilirdi. Nitekim [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL]'da kiliselerde [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] kemiklerinin sarılıp saklandığı işlemeli kumaşların çoğunluğu İslam topraklarından gelmekteydi ve bugün varlığını sürdüren bu kumaşlar o dönemlerdeki İslam kumaş sanatlarının güzel örneklerini oluşturmaktadır

__________________