Kiriklar Hakkinda Genel Bilgiler Ve Tedavi Ilkeleri

#1 16 February 2009, 20:30

Kırık Tanımı

Dıştan veya içten etki eden kuvvetlerle kemik dokusunda oluşan ayrılmayısa veya bu sebeplerle kemiğin anatomik bütünlüğünün ve devamlılığının bozulmasına “Kırık” denir. Kemikteki kırılma etki eden kuvvetlerin derecesine ve kemiğin şoku abzorbe edebilme yeteneğine göre ufak bir çatlaktan (Fissür)

bir veya bir çok kemiğin kırılmasına ; hatta komşu eklemlerde çıkık eşlik etmesine (Kırıklı-çıkık) kadar değişiklik gösterebilir. Kırığı oluşturan kuvvet sadece kemiği kırmayısıp

beraberinde kemiğin etrafındaki deri

kaslar

tendonlar

ligamentler

damarlar

sinirler ve komşuluğundaki organları da yaralayabilir.
Kırığı oluşturan sebepler ile kırık lokalizasyonları yaşlara göre farklılıklar gösterir. Yeni doğan döneminde doğum travmaları

çocuklarda düşme

dövülme ve trafik kazaları

gençlerde spor ve trafik kazaları

orta yaşlarda trafik ve iş kazaları ve ileri yaşlarda düşmeler ve tümöral olaylar kırık yapan başlıca nedenlerdir. Yeni doğanlarda doğum travmasına bağlı olarak en çok klavikula

femur cismi

humerus kırılır. Çocuklarda humerus suprakondiler kırıkları başta olmak üzere dirsek çevresi ve önkol kemikleri ile femur cismi en çok kırılır. Genç ve orta yaşlarda tibia

femur ve radius distali en çok kırılan bölgelerdendir. İleri yaşlarda femur boynu

trokanterik bölge

humerus proksimali ve radius distali en çok kırık görülen bölgelerdendir.
Kırık tipleri ve sınıflandırma

1) Kemik doku sağlamlığına göre:

Normal kemikte (Travmatik) kırık
Hastalıklı kemikte (Patolojik) kırık
Stress (Yorgunluk) kırığı

2) Kırık hattının kemiği çevreleyen deri yada mukoza yoluyla dış ortamla ilişkide olup olmamasına göre:

Kapalı kırıklar
Açık kırıklar

3) Kırık oluşturan kuvvete göre:

Direkt mekanizma ile olan kırıklar
İndirekt mekanizma ile olan kırıklar
Direkt ve indirekt mekanizma kombinasyonu ile olan kırıklar

4) Kırık sayısına göre:

Tek kırık hattı
Multiple kırık hattı

5) Kırığın derecesine ve kırık hattına göre:
a) Ayrılmış (deplase) kırıklar

Transvers kırık
Oblik kırık
Spiral kırık
Kopma kırığı
Parçalı kırık

b) Ayrılmamış (non-deplase) kırıklar

Çatlak (fissür linear kırık)
Yaş ağaç (green stick) kırığı
Torus kırığı
Çökme kırıkları
Kompresyon (sıkışma) kırıkları
Dişlenmiş (impakte) kırıklar
Epifizin ayrılmamış kırıkları

6) Kırığın kemikteki anatomik lokalizasyonuna göre:

Proksimal bölge kırıkları (Proksimal epifizer ve aaaafizer bölge ; trokanterik femur boynu tibia kondil kollum şirurjikum vb)
Cisim (shaft) kırıkları (Diafiz bölgesi ; 1/3 üst 1/3 orta 1/3 alt bölge olarak ifade edilir)
Distal bölge kırıkları (Distal epifizer ve aaaafizer bölge ; suprakondiler malleoler pilon Colles vb)
Epifiz bölgesi kırıkları (Çocuklarda fizisler kapanmadan önceki dönemde fizis hattını etkileyen epifiz ve aaaafiz kırıkları anlaşılır)
Kırıklı - çıkıklar (Kırıkla birlikte kırığın olduğu kemiğin katıldığı eklemde de çıkık olması)

7) Kırılan kemiğin histolojik yapısına göre:

Spongiöz bölge kırıkları
Kortikal bölge kırıkları

8) AO sınıflaması:
AO Grubunun yapmış olduğu sınıflama ile uzun kemikler önce numaralandırılır. Buna göre humerus 1

önkol 2

femur 3

tibia 4 numara ile kodlandırılır (Şekil.1).

Kemik kırıkları kendi içinde de proksimal bölge kırıkları 1

cisim kırıkları 2

distal bölge kırıkları 3 numara ile kodlandırılır. Her bölgedeki kırık A-B-C olarak kategorize edilir. Bu gruplar kendi arasında da A1-A2-A3 ; B1-B2-B3 ; C1-C2-C3 olarak alt gruplara ayrılır (Şekil.2) .

Ayrıca her alt grup tekrar 1-2-3 eklenerek en alt gruplara ayrılır.Buna göre örneğin cisim kırıkları şöyle tarif edilir:

A : Basit kırıklardır.
1. Spiral (1-2-3)
2. Oblik (1-2-3)
3. Transvers (1-2-3)
B : Kamalı kırıklardır.
1. Spiral kamalı (1-2-3)
2. Bükülmeli kamalı (1-2-3)
3. Parçalı kamalı (1-2-3)
C : Kompleks kırıklardır.
1. Spiral (1-2-3)
2. Segmentli (1-2-3)
3. Çok parçalı irregüler (1-2-3)

Bu sınıflamayısa göre femur distal bölge (3.3) kırıkları ise şu şekilde sınıflandırılır (Şekil.3):

A : Ekstra-artiküler kırıklardır.
1. Basit ekstra artiküler (1-2-3)
2. aaaafizeal kamalı ekstra artiküler (1-2-3)
3. aaaafizeal kompleks ekstra artiküler (1-2-3)
B : Parsiyel artiküler kırıklardır.
1. Lateral kondil kırığı sagittal (1-2-3)
2. Medial kondil kırığı sagittal (1-2-3)
3. Kondil kırığı frontal (1-2-3)
C : Komplet artiküler kırıklardır.
1. Her iki kondil ve aaaafizde basit kırık (1-2-3)
2. Her iki kondilde basit aaaafizde çok parçalı kırık (1-2-3)
3. Eklem içi ve aaaafizde çok parçalı kırık (1-2-3)

AO sınıflaması tüm kırıkların kapsamlı bir şekilde dökümante edildiği faydalı bir sınıflamadır.
Kırıkları oluşturan sebepler ve kırık oluş mekanizması

Travmatik yolla oluşan kırıklarda görülen başlıca sebepler : Trafik kazaları (araç içi veya araç dışı)

düşme

çarpma

yüksekten düşme

ev içi kazalar ve düşmeler

iş kazaları

spor kazaları ve yaralanmaları

göçük altında kalma (deprem

maden kazaları vb)

üzerine bir şey düşmesi

ateşli silah yaralanması

kesici delici alet yaralanması

darpa maruz kalma ve dövülme ve yenidoğanlarda görülen doğum travmalarıdır. Patolojik kırıklarda kemikte bir hastalık mevcuttur ve kırık çoğu zaman basit travmalarla veya bazen travma olmaksızın kendiliğinden meydana gelir. Altta yatan hastalık benign tümör

primer veya sekonder malign tümör

osteoporoz

osteomalazi

enfeksiyon vb olabilir. Stress kırıklarında ise sürekli tekrarlayan zorlamalar ve yorgunluk sonucunda bariz bir travma olmadan fissür yada tam kırık gelişebilir. Örneğin eğitimi yeterli olmayısan askerlerde uzun yürüyüşler sonucunda aaaatars yorgunluk kırıkları görülebilir.
Normal anatomi ve fizyolojiye sahip bir kemikte dıştan etki eden kuvvetler ve vücut ağırlığının taşınması ile kas ve ligamentlerin çekmesi gibi vücudun içinden etki eden kuvvetlerin şiddeti

doğrultusu

hızı ve etkileme süresine göre kırıklar meydana gelir (Şekil.4).