Grip ve Grip Aşısı Grip, her çalışan kişi için 3-7 gün arasında iş gücü kaybına neden oluyor. 20. yüzyılda, 25 milyon insanın ölümüne yol açan grip enfeksiyonundan korunmada, aşılanma en etkili yöntem olarak kabul ediliyor.
İnfuenza A, B ve C olarak adlandırılan virüslerin etkisiyle ortaya çıkan grip, sonbahar ve kış mevsiminde en sık görülen sağlık sorunlarından biri olarak kabul ediliyor. İnfluenza A, hem insan hem hayvanlarda hastalık yapabilirken, influenza B ve C sadece insanlarda hastalığa neden oluyor. İnfluenza C enfeksiyonu daha hafif seyrediyor ve büyük salgınlara yol açmıyor. Özellikle 65 yaş üzerindeki kişileri, kronik sağlık sorunları olanları ve çocukları etkileyen gripten korunması için risk grubundakilerin aşılanması öneriliyor. Araştırmalar, dünyadaki işe devamsızlıkların yüzde 10-12’sinden gribin sorumlu olduğunu gösteriyor.
Grip enfeksiyonu, yüksek ateş, adale ağrıları, kuru öksürük, baş ağrısı, titreme, üşüme hissi, gözlerde kızarma, hapşırmayla ortaya çıkmaktadır. Grip virüsü alındıktan sonra belirtilerin başlaması için virüsün kuluçka dönemi 1-5 gün sürüyor.
Yol açtığı sorunlar
Grip enfeksiyonunun dikkat edilmediğinde ciddi sorunları da birlikte getirdiğini unutmamak gerekiyor. Bronşit-zatürre, orta kulak iltihapları, akut sinüzit, solunum zorlukları gibi birçok hastalık grip enfeksiyonuna bağlı olarak gelişebiliyor. Grip mevsimlerinde ve salgınlar döneminde özellikle, erişkinlerde görülen enfeksiyonun uzaması durumlarında dikkatli olmak ve diğer virüs enfeksiyonlarıyla, atipik zatürre, enfeksiyöz mononükleoz gibi hastalıklarla karışmaması için tetkikler yapmaları gerekir. Kişilerin; uzun süren öksürük, ateş, kırıklık, baş ağrısı gibi durumlarda rasgele ilaç kullanmadan doktora gitmeleri gerekmektedir. Bazen sarılıksız seyreden bir enfeksiyöz hepatit hastalığı grip gibi başlayabilir. Boğazda şişlik, iltihaplanma ve yüksek ateşli durumlarda basit bir kan sayımı bile önemli ayırıcı tanı yardımcısıdır.
Hangi yollarla bulaşır?
Virüs, insandan insana öksürük ya da hapşırık sonrası havaya saçılan damlacıklar yoluyla bulaşıyor. Damlacıklar havada 3 gün süreyle kalabiliyor. Örneğin bir odada gripli birisinin öksürmesi, aynı odaya 3 gün sonra giren birisini etkileyebilir. Bu yüzden hastalık son derece bulaşıcı özellik taşıyor ve büyük salgınlara yol açabiliyor. Kuzey yarım kürede Ekim ayının başından, Nisan ayının ortalarına kadar influenza virüsü görülüyor. En sık salgın yaptığı dönem Aralık ayı ortası ile Mart ayı başları olarak kabul ediliyor.
Kimler özellikle aşılanmalı?
İnfluenza virüsünün yol açtığı hastalıkların ve ölümlerin çoğu yıllık grip aşıları ile önlenebiliyor. Grip aşısı gripten korunmak isteyen herkese öneriliyor. Çünkü en hafif seyrinde bile grip ortalama 3-7 günlük bir iş gücü kaybına yol açabiliyor. 2000 yılında 50-65 yaş gurubu arasındaki insanlar da kuvvetle grip aşısı önerilen gruba dahil edildi. Çünkü bu kişilerin büyük çoğunluğunda onları grip komplikasyonları açısından yüksek risk grubuna sokan en az 1 kronik hastalık bulunuyor. Bunların dışında kronik akciğer, kalp ve böbrek hastaları, diyabetik hastalar, bağışıklık sistemi yetmezliği, ciddi anemisi olanlar, grip sezonunda gebeliğinin ilk 3 ayını bitirmiş olan kadınlar, huzur evlerinde, bakım evlerinde kalanların ve sağlık personelinin aşılanmasını öneriyoruz.
Grip aşısı yeterince koruyucu mu?
Grip aşısının etkinliği kişiden kişiye göre değişiyor. Genç erişkinlerde aşının hastalığı önleme oranının yüzde 70-90 arasında olduğu belirtiliyor. Yaşlılarda aşının hastaneye yatışları yüzde 70, ölüm oranını ise yüzde 85 oranında azalttığı biliniyor. Ancak birçok kişi, yeterince etkili olmadığını düşünerek aşı yaptırmaktan kaçınıyor. En sık neden, grip aşısı yapıldıktan sonra gribe benzer bir üst solunum yolu enfeksiyonunun ortaya çıkmasıdır. Unutulmamalıdır ki, influenza virüsünun neden olduğu grip, toplam üst solunum yolu enfeksiyonlarının sadece yüzde 40’ını oluşturur. Oysa başka virüslere ve bakterilere bağlı olarak ortaya çıkan grip benzeri üst solunum yolu enfeksiyonları da vardır. Aşı bunlara karşı koruyucu değildir. Ancak çoğu zaman bu enfeksiyonların seyri gribe göre çok daha hafiftir. Grip aşısı yapılmış birisinde influenza virüsüne bağlı gerçek grip de ortaya çıkabilir. Grip virüsü antijenik yapısını değiştirebilen bir virüstür. Grip aşısındaki influenza virus suşları grip sezonundan 9-10 ay önce belirlenir. Eğer bu süre içinde virüsün antijenik yapısında değişiklik olursa aşının oluşturduğu antikorun virüse karşı koruyuculuğu azalır. Diğer tüm aşılar ya da ilaçlar gibi virüs aşısı da alerjik reaksiyonlara neden olabiliyor. Ancak bu aşıya bağlı olarak bildirilen ciddi alerjik reaksiyonların oranı son derece düşük. En sık görülen yan etki enjeksiyon bölgesinde ağrıdır. Bu ağrı bazen 2 güne kadar uzayabilir. Ancak genellikle hafiftir ve kişinin günlük aktivitelerine engel olmaz. Nadiren çocuklarda aşı sonrası 6-12 saat kadar sürebilen ateş ve vücut ağrıları görülebilir. Grip aşısı 6 aydan büyük olan herkese güvenle yapılabilir.
Korunmak için neler yapılmalı?
Gribe neden olan influenza virüsü son derece bulaşıcı bir virüs olduğu için gripli kişilerden uzak durma, sağlıklı beslenme gibi basit önlemlerle önüne geçilmesinin mümkün değil. Hastalığı önlemek için aşılanma, antiviral ilaçlarla korunma ve hastalığın erken başlangıç döneminde antiviral ilaç kullanma yöntemleri arasında karşılaştırmalı çalışma yapılmış ve aşılanma en etkili yol olarak bulunmuştur. Bir başka konu da vitaminlerin koruyuculuğu. Sadece ülkemizde değil dünyanın her yerinde vitaminlere altından kalkabileceklerinden çok daha ağır misyonlar yükleniyor. Vitamin sözcüğünün kökeni vital amindir, yani protein yapısındaki yaşamsal maddeler. Ancak zaman göstermiştir ki, bu bileşikler ne amin yapısındadır ne de o kadar yaşamsal işlevleri vardır. Vitaminimiz eksik olmasın mutlaka, ancak vitaminlere güvenerek hem aşılanmayı hem de gerektiğinde ilaç kullanmayı aksatmayalım.