Çilek Çok Şeye Yarar

[Syst3m]

18. yüzyılda Frezier adlı bir Fransız asker görevli olarak Şili’ye gönderilir. Dönüşünde ilk kez bu ülkede yediği ve tadına doyamadığı küçük kırmızı renkli bir meyveyi yani çileği Fransa’ya getirir. Oradan tüm dünyaya yayılan çilek gülgiller familyasının bir üyesidir. Sapları yerden fazla yüksek olmayıp çiçekleri beyaz olan bitkinin yemişleri önceleri pembe geliştikçe de koyu bir renk alır. Çileğin yaklaşık 600 çeşidi olduğu biliniyor. Ülkemizde 6 çeşit çilek yetiştiriliyor. Bunlar; Frenk çileği turfanda yetiştirilen sera çileği Arnavutköy çileği reçel yapımında da kullanılan Bursa çileği Ereğli Osmanlı çileği ve ormanlarda yetişen yabani çilek. Bu arada Ereğli Osmanlı çileğinin desteklenmesi amacıyla her yıl haziran ayında uluslararası bir festival düzenleniyor. Ayrıca son yıllarda üretimi azalsa da İçel’in Tarsus ilçesinin de çileği meşhur. Çilek yetiştiriciliğinde lider kent; şeftali kestane ve ipeği ile meşhur Bursa. DIE’nin verilerine göre Bursa toplam çilek yetiştiriciliğinin %50’sinden fazlasını karşılıyor. Marmara ve Karadeniz’in kıyı kesimlerinde akarsu vadilerinde hafif kumlu topraklarda da yetiştiriliyor. Doğal ortamda yetişen bu türe yaban çileği deniyor.


Birçok türü ile çeşitleri bulunan Fragaria cinsi çok yıllık otsu ve sürüngen bitki olan çilekler kök kökgövde yaprak kol çiçek ve meyve salkımlarından oluşmaktadır. Kökgövdesinden çıkan ana (ya da birincil) kökleri sertleştiğinde koyu kahverengileşir ve sayıları 20-30 kadar olur. Yan (ya da ikincil) kökleri çok sayıda ve beyaz renklidir. Çileğin kökleri süzek topraklarda 60-70 cm. kadar derine inerken ağır topraklarda yüzeysel olarak uzar.

Bitkinin kökgövdesi aslında bodurlaşmış bir gövdedir. Yeşil renkli kenarları dişli yaprakları genelde üç yaprakçıktan oluşur. Çilek bitkisi yaprak koltuklarından yaz boyunca tomurcuklar oluşturarak kollar çıkarır. Bu kollar yapraktan aldıkları suyu iletebilecek özellikler taşıyan gerçek gövde parçalarıdır. Köklenip kendi yaşamlarını sürdürebilirler.

Bitki ilkbaharda beyaz çiçeklerini açar. Bu çiçekler tozlaşmadan 30-35 gün kadar sonra olgunlaşıp bileşik üzümsü ve minik çekirdekleri olan kırmızı pembe ve bazen beyaz renkli meyvelere dönüşür. Çilek makbul bir taze meyve olarak yenildiği gibi; reçeli marmelat meyve suyu dondurması ve pastaları yapılıp sevilerek tüketilir.