Beyazıd II. ( 1481 - 1512 )

Osmanlı padişahlarının sekizincisi.

Küçük yaştan itibaren tam bir ihtimamla yetiştirilen şehzade Bayezid, devrin en mümtaz alimleri elinde tahsil gördü. Yedi yaşında iken, Amasya valisi oldu. 1473 Otlukbeli savaşına sağ kol kumandanı olarak katıldı. Babası Fatih Sultan Mehmed´ in ölümü üzerine, 20 Mayıs 1481´ de tahta geçti.

Ancak Bayezid, kardeşi Cem Sultan´ ın muhalefeti ile karşılaştı. Bursa´ yı alan ve adıan hutbe okutan Cem´ e karşı, Yenişehir savaşını kazanan Bayezid duruma hakim oldu. Fakat Cem mes´elesi sona ermedi. Tersine olarakbu iş, doğu ve batı devletlerinin en çok ilgilendikleri bir problem halini aldı ve imparatorluk bu yüzden daimi bir tehdit altına girdi. Çünkü Papa, Cem vasıtasıyla Avrupa´ da Osmanlılara karşı büyük bir ittifak kurabilmek için faaliyete girmişti. Ona göre Osmanlı İmparatorluğu´ nun yıkılması için en müsait vakit gelmişti. İşlerin tehlikeli bir yola girdiğini gören Bayezid Han, bu sebeple 16 Ocak 1482´ de Venediklilerle bir anlaşma imzalayarak hıristiyanlığın en kuvvetli uzuvlarından birini felce uğrattı ve zahiren de olsa onların dostluğuhnu temin ederek, 17 yıl Osmanlıların aleyhindeki teşebbüslere seyirci kalmalarını sağladı.

Boğdan voyvodasının yıllık vergisini ödememesi ve aleyhte faaliyetleri üzerine 1484 yılında sefere çıkan Bayezid, 15 Temmuz´ da Kili ve 11 Ağustos´ ta Akkerman kalesini fethetti. Bu sırada Sultan Bayezid´ in Dulkadir Beyliği üzerindeki hakimiyet mes´elesi yüzünden, Mısır- Memluk sultanı ile arası açıktı. Daha sonra Memluklülerin, Cem Sultan´ a sahip çıkarak onu Bayezid´ e karşı kışkırtmaları ve Osmanlı hacılarına karşı güçlük çıkartmamaları iki devlet arasında bir harbe sebebiyet verdi. Belirli aralıklarla altı sene süren savaş, küçük birliklerin vuruşmaları şeklinde cereyan etmiş ve kesin bir netice elde edilememiştir.

Sultan Bayezid, kardeşi Cem´ in 1495´ de Napoli´ de vefatı etmesinden sonra, Osmanlı Devleti´ nin dış politikasına başka bir yön verdi. 1498 senesi ilk ve sonbaharında Silistre sancakbeyi Bali Bey kumandasında 40 bin akıncı birliği, Lehistan´ a Osmanlı tarhinin en büyük akın hareketlerini gerçekleştirdiler. Bu arada Venediklilerin Mora üzerine tecavüzi hareketlerde bulunması üzerine de Sultan, 1499´ da Mora seferine çıktı. 25 Ağustos´ ta İnebahtı, 9 Ağustos 1500´ de Modon ve 16 Ağutos´ da Koron Venediklilerden alındı.

Bayezid Han batıda daha önemli fetihlere başlama noktasıda iken, doğuda büyük bir tehlike ile karşı karşıya kaldı. bu sebepten dolayı, 1502´ den sonra zamanını Safevi hükümdarı Şah İsmail´ in türlü entrikalarını karşılamaya hasretti. Memluklülerle birlik onlara karşı askeri tedbir aldı. Fakat bilhassa onunla bir ihtilafa düşmemeye çalıştı. Çünkü Anadolu´ da kalabalık bir halk kütlesi, Şah İsmail tarafını tutyordu. Nitekim 1511´ de patlak veren Şah Kulu Baba Tekeli isyanında Kütahya´ yı ele geçiren ayaklanmalar güçlükle bastırılabildi.

Sultan Bayezid´ in son yılları saltanatı ele geçirmek isteyen oğullarının mücadelesine de sahne oldu. Neticede kardeşlerine karşı daha dirayetli olan ve yeniçeriler tarafından da desteklenen oğlu Selim´ e Allahü teal mübarek etmesi üzerine dileğiyle saltanatını teslim etti (25 Nisan 1512).

Bayezid Han daha sonra Dimetoka´ daki saraya giderken Abalar Köyü mevkıinde hastalanarak 26 Ağustos 1512 günü vefat etti. İlim sahibi, takva, adalet ve merhametten ayrılmayan, vakarlı, vakarlı ve hilmiyle meşhur bir padişah olduğu için "Vali Bayezid" olarak bilinir. Bayezid meydanında kendi külliyesi ile birlikte caminin inşası bitince padişah; "Her kim ömrü boyunca ikindi be akşam namazlarının sünnetlerini terk etmemiş ise, ilk cuma namazında imam olsun" buyurmuştu. Bu hususta kendisinden başka kimse çıkmamış, sulhde ve seferde hiçbir sünneti bırakmadığı için namazı kendisi kıldırmıştır. Sultan Bayezid´ in mührünü taşıyan sayısız yazma eserin Türkiye ve Avrupa kütüphanelerinde bulunması ve onun kültür faaliyetleri arasında dikkat çekmektedir. Memleketin her tarafında imar faaliyetlerini devam ettirdi. Yaptırdığı en önemli eserler arasında, Amasya´ da medrese, cami ve zaviye, Edirne´ debir darüşşifa ve İstanbul´ da Bayezid Camii, medrese ve imareti başta gelmektedir.