|
|
#1
30 December 2008, 15:22
|
|||
|
|||
Soya Tarımı
SOYANIN ÖNEMİ:
Soya tohumlarında % 36-40 protein,% 18-24 yağ,% 26 karbonhidrat ve% 18 madensel maddeler içeren insan ve hayvan beslenmesinde önemli bir yere sahiptir.Soya içerdiği besin maddeleri nedeniyle 250 den fazla değişik yerlerde kullanılmaktadır.Soyanın önemi dört ana başlıkta toplanmıştır. 1- Gıda maddesi olarak kullanılması, 2- Hayvan beslenmesinde kullanılması, 3- Sanayi hammaddesi olarak kullanılması, 4- Ülke tarımına sağladığı katkılar.  Soya yazlık bir bitkidir.Yetişme süresi boyunca 2400-3600 ºC sıcaklık toplamına ihtiyaç duyar. Soya tohumları 4-40 ºC arasında çimlenebilmektedir. Optimum sıcaklık 25-30 ºC dir. Toprak sıcaklığı bitkinin nodozite oluşumunu da etkilemektedir.Nodozite oluşumu için optimum toprak sıcaklığı 27 ºC dir. Yetişme süresi boyunca 500-700 mm su tüketmektedir. Soya tohumlarının çimlenebilmesi için kendi ağırlığının % 50 si kadar su alması gerekmektedir. TOPRAK İSTEĞİ: Soya ekilecek toprağın kumlu-tınlı, organik maddece zengin olması halinde, tohum verimi yüksek olmaktadır.Topraktaki pH soya için önemlidir.Verimin yüksek ve nodozite oluşumunun istenilen düzeyde olabilmesi için toprak pH sının 6,2-6,8 arasında olması gerekmektedir. TOPRAK HAZIRLAMA:  Ana ürün için; Tarla sonbaharda 20-25 cm derinlikte pulluk ile sürülmelidir.Kışı bu şekilde geçiren tarla Şubat sonu Mart ayı içerisinde kültivatör ile karıştırılmalıdır. Ekimden hemen önce aysan tipi kültivatör veya goble-disk ile tekrar karıştırılır.Daha sonra üzerinden sürgü veya tapan geçirilerek tarla yüzeyi düzlenir ve toprak sıkıştırılır.İkinci ürün için; Buğday hasadından sonra tarla goble-disk ile yüzlek olarak işlenir.Tarla içerisinde yeterli sayıda tavalar çekilerek uygun bir sulama yapılır.Toprak tava gelir gelmez goble-disk ile yüzlek bir sürüm yapılır.Arkasından en az 2-3 defa sürgü veya tapan geçirilir. GÜBRELEME VE BAKTERİ AŞILAMASI:  Soya bir baklagil bitkisidir.Bu nedenle azota ihtiyacı oldukca fazladır.Bunun gübreleme ile karşılanması ekonomik olmamaktadır.İlk gelişmenin sağlanabilmesi için ekimle birlikte dekara 4-6 kg saf azot uygulanmalıdır.Verilecek azotlu gübre nodozite durumuna göre değişir.Çok sayıda nodozite oluşmuş ise üst azot gübresine ihtiyaç yoktur.Nodozite oluşmamış veya çok az sayıda ise dekara 20 kg üre veya 35 kg amonyum nitrat verilmelidir.Topraktaki fosfor durumuna göre dekara 6-14 kg arasında P2O5 gübresi verilmelidir. Azottan sonra en fazla kullanılan bitki besin maddesi potasyumdur.Ancak Türkiye topraklarında bol miktarda potas olduğu için soya tarımında potaslı gübre uygulamasına gerek duyulmamaktadır. Havanın serbest azotunu toprağa bağlayan bakteriler bitki köklerinde ortak yaşarlar. Bu bakteriler Rhizobium bredy japonicumdur.Yalnız soya köklerinde nodozite oluştururlar.Tohum ile birlikte toprağa verilen bakteriler tohumun çimlenmesi ile oluşan bitkinin kök sistemine yerleşir ve ekimden 12-14 gün sonra köklerde ur şeklinde nodoziteler oluştururlar.18-20 gün sonra fiksasyonu başlar.Bu nodoziteler havanın serbest azotunu bakteri tarafından bitkinin kök sistemine biriktirmesi ile oluşurlar.Oluşan bu nodoziteler azot içermez.Azot içeren aktif nodoziteler elle sıkıldığında kırmızı bir sıvı çıkarırlar. Bakteriler güneş ışığından çabuk etkilenirler. Güneş ışığı altında 4 dakikada canlılığını yitirirler.Aşılamada buna dikkat edilmelidir.Toz ve granüller formda hazırlanan bakterilerin tohuma yapışmasını sağlamak için 1 kg şeker 4 lt suda eritilir.Tohumlar gölge bir yerde branda bez üzerine dökülerek hazırlanan bu su ile ıslatılır.Daha sonra 100 kg tohuma 0,5-1,0 kg bakteri serpilerek tohumla birlikte iyice karıştırılır, bekletilmeden ekilir. TOHUMLUK SEÇİMİ: Ekimi yapılacak soya tohumunda aranan özellikler;
Toprak sıcaklığı 13-15 ºC yi bulduğu zaman tohumlar normal olarak çimlenebilmektedir.Çukurova bölgesinde ana ürün olarak 20 Nisan-20 Mayıs ,ikinci olarak 1 Haziran-30 Haziran tarihleri arasında ekim yapılmaktadır.Ekim zamanı; kullanılacak çeşit ve ekim sıklığı dikkate alınarak genel olarak 8-10 kg/da tohumluk yeterli olmaktadır.Soyada ekim derinliği, toprağın tav durumuna ve yapısına göre değişmekle birlikte 4-7 cm arsında değişmektedir. BAKIM: Soya bir çapa bitkisi olduğundan yetişme süresi boyunca yabancı ot kontrolü ve toprağı havalandırmak amacı ile 2-3 defa çapa yapılmaktadır.İlk ara çapası bitkiler toprak yüzeyine çıkıştan 10-12 gün sonra traktör ile yapılmalıdır.Bitkinin gelişme durumuna göre 2.ve 3. çapaları yapılmaktadır. SULAMA: Soya bitkisinin su tüketimi hava sıcaklığına, poyrazın esmesine ve toprak yapısına bağlı olarak değişmektedir.İlk sulama zamanı ana ürün ekimlerinde oldukca geç yapılmaktadır.İkinci ürün ekimlerinde ise,bitkiler10-15 cm boylandığında ve ilk çiçekler görülmeye başlandığında yapılmaktadır. İlk sulamayı müteakip hava şartlarına bağlı olarak 12-15 gün ara ile 3-5 defa sulama yapılmaktadır.Bakla oluşum döneminde bitki susuz bırakılırsa, tohumlar küçük kalmaktadır. HASTALIK VE ZARARLILAR: Soya bitkisine arız olan çok sayıda zararlı olmasına rağmen ülkemizde henüz zararlılar fazla etkili olmamaktadırlar En önemli zararlılar; Beyaz sinek Karadrina Prodenya Kokulu böcek Kırmızı örümcek Ülkemizde soya tarımında hastalıklar henüz sorun teşkil etmemektedirler.Önemli soya hastalıkları ise; Kök çürüklüğü Kök yanıklığı Sap kanseri Fusarium Antraknoz Yaprak lekesi Mildyö v.b. gibi hastalıklardır. HASAT: Soyada yaprakların dökülmesinden 5 gün gibi kısa bir süre sonra tohumdaki nem oranı %15 e düşmektedir.Tanedeki nem oranı %13-15 e düştüğünde hasat zamanı gelmiştir vakit geçirilmeden hasada başlanılmalıdır.Rutubet %13 ün altına düştüğünde baklalar çatlamaya başlar ve dökülür.Hasada geç kalındığında danedeki rutubet oranı %10-11 in altına düştüğünde hasat kaybını azaltmak için geceleyin ve sabahın erken saatlerinde çiğ kurumadan hasat yapılmalıdır.Ekim şartlarına bağlı olarak soya hasadı 15 Eylül-15 Kasım tarihleri arasında yapılır. KURUTMA VE DEPOLAMA: Hasat sonrası,üründeki rutubet oranı %14-15 in üzerinde olduğundan, kurutma işlemine gerek duyulmaktadır. Kurutma işlemi güneş altında veya kurutma tesislerinde yapılmalıdır.Uzun süre depolanacak soyalarda rutubet oranı %13 ün altında olmalıdır.Uygun şartlarda depolama yapılmaz ise,denge nemi nedeniyle yağışlı havalarda danedeki rutubet oranı tekrar %15-16 ya yükselmektedir.En iyi depolama havalandırma sistemleri bulunan depolarda yapılmaktadır. Kaynak Prof.Dr.Halis Arıoğlu 
|
|
#2
30 December 2008, 15:23
|
|||
|
|||
|
Cvp: Soya Tarımı
1. TANIMI VE ÖNEMİ
Yağ bitkisi olan soya, içerdiği yüksek orandaki protein miktarı ile de insan beslenmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Soyanın bileşiminde ortalama %36 protein, %18 yağ, %20 karbonhidrat, %5 mineral maddeler ve %1 lesitin mevcuttur. Soyanın sahip olduğu bu protein, yağ ve mineral madde miktarı, fasulye ve mercimekten daha fazladır. İnsan beslenmesinde değerli bir besin maddesi olan soyanın hayvan beslenmesindeki önemi de büyüktür. Yağı alındıktan geriye kalan küspesi hem insan, hem de hayvan besini olarak kullanılır. Baklagil bitkilerinden olan soya toprağı azotça zenginleştirmekte, kendisinden sonraki bitkilere otsuz, kabartılmış ve uygun bir toprak bırakır. 2. İKLİM VE TOPRAK İSTEĞİ 2.1 İklim İsteği Soya sıcağı seven, tropik ve subtropik bölgelerde iyi gelişen bir bitkidir. Gelişme sürecince 2500-3000 ºC lik ısı toplamına ihtiyaç gösterir. Tohumlarının çimlenebilmesi ancak +8 ºC de olur ve (-1.5)-(-2.5) ºC de donar. 2.2 Toprak İsteği Soya çorak, dreneji kötü, çok kumlu topraklar dışında değişik bünye ve yapıdaki topraklarda yetişebilir. Soya pamuk ve buğdaya nazaran tuzluluğa daha hassastır. En uygun PH isteği 6.0-6.5 olup asit topraklarda manganez zehirlenmesi ve soya bakterisi faaliyetlerinde durma, PH'ı 7.5'den yukarı topraklarda demir noksanlığı görülebilir. 3. YETİŞTİRME TEKNİĞİ 3.1 Ekim Nöbeti Soya bölgemizin sulanabilir alanlarında, ana ürün olarak ekilen buğday ve arpadan sonra bir ikinci ürün bitkisi olarak başarılı bir şekilde yetiştirilebilmektedir. Bölgemizde tavsiye edilebilecek ekim nöbeti, buğday (arpa) - ikinci ürün soya - pamuk şeklindedir. 3.2 Çeşit [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Bölgemizde yapılan soya araştırmalarında, bölgeye uygun çeşitlerin yetiştirme süreleri 95-120 gündür. Sıcak ve yaz mevsimi nisbeten uygun geçen yöremizde bu çeşitler arasında yetişme süreleri 110-120 gün olanlar, bölgemizin diğer yörelerinde ise olgunlaşma süreleri kısa olan çeşitler tercih edilmelidir. 3.3 Toprak Hazırlığı İkinci ürün ekilecek soya için, ana ürün buğday veya arpa hasadında bitkiler mümkün olduğu kadar dipten biçilmelidir. Daha sonra tarla, hasat artığı saplardan temizlendikten sonra hemen tav suyu ve verilerek tava getirilmelidir. Eğer çiftçinin elinde anız mibzeri varsa hiç bir toprak işlemesi yapılmadan ekime geçilmelidir. Anız mibzeri bulunmadığında toprak kültüvatörle sürülüp, arkasından bir tapan çekilerek tarla ekime hazırlanmalıdır. 3.4 Ekim Bölgemizde ikinci ürün soya ekimine, ana ürün hasadından sonra zaman kaybetmeden hemen başlanılmalıdır. Ekimde mibzerin sıra arası 60-65 cm olmalı ve tohumların 4-5 cm sıra üzeri mesafesini sağlayacak şekilde dekara ortalama 7-8 kg tohum atılmalıdır. Toprak tava 4-5 cm ekim derinliği soya için yeterlidir. Soya tohumlarının ekimden önce soya bakterisi ile aşılanması verimi arttırır. Bunun için 100 kg tohuma 600-700 gr bakteri kültürü hesabıyla aşılama yapılmalıdır. Bakteri kültürü tohuma karıştırılmadan önce tohumlara yarım litre kadar su püskürtülerek hafifçe nemlendirilir. Bakteri aşılaması hemen ekilecek tohum miktarına göre yapılmalıdır. Tohumlar mutlaka ekileceği gün aşılanmalıdır. 3.5 Gübreleme Soyanın gübre ihtiyacı, saf madde olarak 3 kg azot ve 10 kg fosfordur. Gübrelerin tamamı ekimle birlikte mibzerle verilir. Önerilen bu gübre miktarı kullanılmadan önce mutlaka toprak analizi yaptırmak gerekir. [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] 3.6 Sulama Soyada sulama uzun tava yöntemiyle yapılmalıdır. Bunun için tarlaya, biçer döver tablası genişliğinin katları şeklinde border diskle seddeler çekilerek tava genişliği, tarlanın tasviye ve eğim durumuna göre de tavaların boyları belirlenir. Soyada yapılacak sulama adedi, bölgemizdeki yörelerin sıcaklık ve buharlaşma durumuna göre 6-8 adet arasında değişir. İlk sulamaya bitkilerin çıkışından 10-12 gün sonra başlanır. İlk sulamanın zamanında ve erken olarak yapılması, bitki boyunun artması ve baklaların daha yukarıda bağlanması açısından önemlidir. Bitkilerin alt yapraklarında sararmalar başlayınca sulamalara son verilmelidir. 3.7 Bakım Bitkiler toprak yüzüne çıkıp sıralar tamamlandığında ve 5-7 cm boylandığında kaymak kırma ve otlanma için hafif çapalama yapılmalıdır. Mibzer ayarından dolayı ekim sık yapılmışsa, bu çapalama esnasında, bitkilerin 4-5 cm sıra üzerini sağlayacak şekilde seyreltmede yapılmalıdır. Diğer çapalamalar, sulamalardan sonra bitkiler sıra aralarını kapatıncaya kadar 2-3 defa yapılır. 3.8 Hastalıklar, Zararlılar ve Mücadele Bölgemizde soya hastalıklarından Tütün Halkalı Mozaik Virüsü (Bud Blight), zararlılarından ise beyaz sinek, yeşil kurt, prodenia ve kırmızı örümcek görülebilir. Bunların görünmesi halinde en yakın tarım kuruluşuna başvurulmalıdır. 3.9 Hasat, Harman ve Depolanması Soyanın hasat zamanı, yaprakların sarararak çoğunun döküldüğü, baklaların kahverengileştiği ve alt baklalara ait danelerin dişle zor kırılacak kadar sertleştiği devredir. Erken yapılan hasatta danelerde ezilme ve buruşma meydana gelir. Hasat zamanında gecikmede ise baklaların çatlayarak dane dökümüne, dolayısıyla da verim kaybına neden olur. Soya hasadı biçer döverle yapılır. Biçer döver hasadı dışında ayrıca bitkiler orakla da biçilerek, 3-4 gün bekletilerek ve daha sonrada batöze verilerek harmanlanır. Depolanacak soyada kızışma ve küflenmeyi önlemek için, danelerdeki nem oranının %15'i geçmemesi gerekir. 4. VERİM [Link'i Görebilmeniz İçin Kayıt Olunuz.! Kayıt OL] Yapılan araştırmalar sonucunda, Harran Ovası'nda ikinci ürün soyada 260-270 kg/da dane verimi alınmıştır. Bu verimin çiftçi koşullarında 200-250 kg/da olduğu belirtilmiştir. Ayrıca soya hasadında elde edilen dane verimlerinin yaklaşık iki katı civarında kuru otu elde edilir. Bu kuru otun besleme değeri yoncaya yakın olup, çok iyi bir hayvan yemidir. Alıntı
|
Normal
