|
|
#1
12 December 2008, 15:15
|
|||
|
|||
Afrika Kitasi' Nin Genel özellikleri
AFRİKA KITASI' NIN GENEL ÖZELLİKLERİ
Afrika adı, Kartaca' ya ilk gelen Romalılar' ın Afri veya Africani olarak bilinen oymaklarından alınmıştır. Afrika kıtası geç tanınan bir kıtadır. (Sebebi; Çöl alanların ve ekvatoral alanların geniş yer tutmasıdır.) Bu özelliğinden dolayı Karanlık Kıta olarakta bilinir. Ayrıca kıtada yaşayan insanların büyük çoğunluğunun renginden dolayı da bu ad kullanılır. 30. 330. 000 km² alan kaplar. Kıtanın büyük bir bölümünü Gondwana karası oluşturur. Kıtada Tektonik hareketlerin şiddetli olduğu yerlerde kırık hatları oluşmuştur. Kırık hatlarının en belirgin olduğu yer; Doğu Afrika' dır. Yaklaşık 5 bin km. boyunca devam eden Kızıldeniz üzerinden, Türkiye' de K. Maraş'a kadar uzanan kıtanın Doğu' sundaki bu kırık hattına Büyük Graben Hattı veya Rift Vadisi adı verilir. burası aynı zamanda kıtada göllerin yoğunlaştığı yerdir. Kıtanın yeryüzü şekilleri oldukça sadedir. Kıtanın Kuzeybatı' sı ile Kıtanın Güney' indeki Cap bölgesinde sıradağlar yer alır. Kıtanın Kuzeybatı' sındaki dağlar Atlas Okyanusu kıyısından başlayıp Tunus' taki Bone burnuna kadar 2400 km boyunca devam eder. Bu dağlara atlas Dağları adı verilir. Kendi arasında Batı ve Doğu Atlaslar diye ikiye ayrılır. En yüksek zirvesini de Cebel Tubkal (4165 m) dağı oluşturur. Oluşum bakımından Alp Orojenezi' ne dahildir. Kıtanın Güney' indeki Cap Bölgesi dağları ise 400 km boyunca devam eder. Oluşum bakımından Atlaslar'dan daha eskidir. Yükseklikleri de azdır. Cap ve Drakensberg Dağı sıraları olmak üzere ikiye ayrılır. Kıtanın en yüksek dağları kıtanın doğusunda yer alır. Tek tek yer tutmuş olan dağların büyük çoğunluğu volkanizma faaliyetleri ile oluşmuştur. Doğu Afrika' nın en önemli dağlarını Etiyopya ( Daşan ), Elyon, Uhuru (Klimanjaro) oluşturur. Büyük Sahra' nın en önemli dağlarını Ahaggar ve Tibesti; Batı Afrika' nın en önemli dağlarını Futajalon, Nimba ve Kamerun Dağları oluşturur. Tek tek yer tutmuş dağların ve aynı zamanda kıtanın en yüksek dağını Klimanjaro (6010 m) Dağı oluşturur. Kıtanın önemli bir bölümünü platolar oluşturur. Platolar' ın yükseltileri 500 m. ila 3000 m. arasında değişir. Platoların yükseltileri Batı' dan Doğu' ya doğru artış gösterir. En yüksek platolar kıtanın Doğu' sundadır. Kıtanın en yüksek platosunu Lesotto ülkesindeki 3200 m. yükseltisiyle Malibu platosu oluşturur. Kıtanın diğer önemli platolarını Doğu' daki; Etiyopya; Büyük Sahra' daki ; Fasilli ; Orta kesimde ; Darfur; Batı' da Adamawa ve Madagaskar platolarıdır. Afrika' da çok sayıda geniş havzalar vardır. Kıta' nın Kuzey' inde Batı' dan Doğu' ya doğru; Elcuf, Gabes, Libya, Aşağı Nil Havzaları yer alır. Kıta'nın batı' sında; Senegal; Orta kesimde ; Çad, Sudan ve Kongo Havzaları yer alır. Kıta' nın Güney' inde de ; Kalahari Havzası yer alır. En geniş alanlı havzasını Kongo Havzası oluşturur. Kongo, Senegal, Sudan ve Aşağı Nil havzalarında sürekli akarsu ağı vardır. ( Dışa akışlıdır. ) Kıta' nın Kuzey' inde Dünya' nın en büyük çölü olan Büyük Sahra yer alır. (7. 500. 000 km² ) Kıta' nın Güney' inde Namib ve Kalahari Çölleri yer alır. Kıta kıyıları diğer kıta kıyılarına göre sadedir. Körfez ve Yarımadaların en az olduğu kıtadır. Toplam kıyı uzunluğu (30. 500 km) ile en az olan kıtadır. Ada sayısı en az olan kıtadır. En büyük adası madagaskar' dır. Enlem derecelerinden dolayı Kıta' nın 3/4' ü Tropikal Kuşak' ta yer alır. Afrika' da sıcak iklim tipleri, çöl iklimi ve subtropikal iklim tipleri görülür. Ekvatoral bölgede tıllık ortalama sıcaklıklar 27 °C civarında iken Kıta' nın Kuzey ve Güney' inde ise 17 ilâ 25 °C arasında değişir. Kıta' da en fazla yağışlar Ekvatoral Bölge' de ; en az yağışlar ise çöl alanlarında görülür. Kıta' da Ekvatoral Bölge' de ; Kıta' nın Kuzey ve Güney' ine doğru Nemli Tropikal Ormanlar'ı, Savan Bitki Örtüsü, Çöl Altı Stepleri, Çöller ve Ilıman Ormanlar bitki örtüsü kuşakları yer alır. Kıta' nın en önemli akarsularını: Nil, Kongo, Nijer, Senegal ve Zambezi nehirleri oluşturur. Kıta' nın en uzun nehri Nil' dir. (6600 km. ) Dünya' da, Misisipi' den sonra 2. uzunluğa sahiptir. Su toplama havzasının genişliği ve debisinin yüksekliği bakımından Kıta' nın en önemli akarsuyu Kongo' dur. Dünya' da Amazon Nehri' nden sonra 2. sıradadır. Kıtada fazla sayıda göl yoktur. Göllerin büyük bir çoğunluğu da Doğu' da toplanmıştır. Doğu Afrika' nın en önemli göllerini : Victoria, Nyassa, Tanganisa, Rudolf ve Albert Gölleri oluşturur. Kıta' nın en büyük gölü Victoria' dır. Büyük Sahra'daki Çad Gölü ise yağışlı ve kurak dönemlere göre yüzölçümü en büyük oranda değişikliğe uğrayan göldür. (Yağışlı dönemde:22. 000 km² ; kurak dönemde: 10. 000 km² alan kaplar. ) Kıta' nın yüzölçümü en büyük olan ülkesini Sudan oluşturur. (2. 505. 000 km² ), 2. Cezayir, 3. Zaire (Demokratik Kongo Cumhuriyeti) 
|
Normal
