|
|
#1
10 December 2008, 21:39
|
|||
|
|||
Beyanname Türleri
BEYANNAME TÜRLERİ
Gelir vergisi beyanları; yıllık, muhtasar ve münferit beyanname ile yapılır. • Yıllık beyanname, çeşitli kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde edilen kazanç ve iratların bir araya getirilip toplanmasına ve bu suretle hesaplanan gelirin vergi dairesine bildirilmesine aittir. • Muhtasar beyanname, işverenler veya vergi kesintisi yapan diğer kimseler tarafından kesilen vergilerin, matrahları ile birlikte, toplu olarak vergi dairesine bildirilmesine aittir. • Münferit beyanname, dar mükellefiyete tabi olanların yıllık beyanname ile bildirmeye mecbur olmadıkları kazanç ve iratlardan, vergisi kesinti yoluyla alınmamış olanların bildirilmesine aittir. GELERİN TOPLANMASI Bilindiği gibi gelir vergisi sübjektif bir vergidir. Gelir ergisinin sübjektif bir vergi olması ve gerçek kişileri vergi ödeme güçlerine göre vergilendirmeyi amaçlaması nedeniyle toplama kuralı, bu verginin en önemli kurallarından bir olmaktadır. Nitekim G.V.K ‘da aynı esası benimsemiş bulunmaktadır. G.V.K. ‘nun seksen beşinci maddesine göre mükellefler, ticari zirai ve serbest meslek kazançlarından, ücretlerden, gayrimenkul ve menkul sermaye iratlarından ve kaynağı ne olursa olsun diğer her türlü kazanç ve iratlardan, bir takvim yılı içinde elde ettikleri gelirleri (basit usulde tespit edilen kazanç ve ücretler dahil), bu kanunda aksine bir hüküm olmadıkça toplamaya mecbur tutulmuştur. TOPLAMA YAPILMAYAN HALLER Aşağıdaki hallerde gelir toplanmaz ve yıllık beyanname verilmez. GELİRLERDEN YAPILACAK MAHSUP VE İNDİRİMLER Yukarıdaki esaslara göre bulunacak gelirden bazı mahsup ve indirimler yapılır. Bunlar şöylece özetlenebilir. ZARARLARIN KARLARA MAHSUBU Zararların karlara mahsubunu iki kısımda belirtmek gerekir. • Aynı yıl meydana gelen zararların karlara mahsubu • Geçmiş yıl zararlarının mahsubu SİGORTA PRİMİ G.V.K’ nun seksen dokuzuncu maddesinin birinci bendine göre, mükellefin şahsına, eşine ve çocuklarına ait hayat, sakatlık, hastalık analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri de gelirden indirilebilir. Kanun, bu primlerin indirilmesini bazı şartlara bağlamış bulunmaktadır. Bu şartlar şöylece özetlenebilir. • Primi ödeyen kişi tam mükellef olmalıdır. • Prim tutarının beyan edilen gelirin %5’ine ve her bir kişi için yıllık asgari ücret tutarını aşmaması gerekir. Prim tutarı bu miktarı aştığı takdirde aşan kısım için indirim yapılamaz. • Sigortanın Türkiyede’de kurulu ve merkezi Türkiye’de bulunan bir sigorta şirketi nezrinde akdedilmiş olmalıdır. • Primler gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olmalıdır. • Beyannamede yer almış ücretler bulunduğu takdirde bunların net tutarlarının hesaplanması sırasında, bu primler ayrıca gelirden indirilmiş olmamalıdır. Pek tabiki, eşlerin ve çocukların kendi gelirleri dolayısıyla ayrıca beyanname vermeleri halinde, bunlara ait sigorta primleri gelirinden indirilmez. Böyle durumlarda ödenen primler, eşin ve çocuğun kendi beyannamelerinden indirilir. 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu, (kısaca ifadeyle Bağ-Kur) Kanunu’nun49/3nolu maddesine göre, ödenen giriş keseneği ve sigorta primleri de, gider olarak yazılabilir. Bağış Ve Yardımlar Mükellefler tarafından yapılan bağış ve yardımlar da, bazı şartlarla gelirden indirilebilir. Kanunun bu konuyla ilgili düzenlemelerini göz önünde alarak söz konusu şartları şöylece özetleyebiliriz: • Bağış ve yardımların, genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli dairelere, il özel idareleri ile belediyelere, köylere, kamuya yararlı derneklere ve Medeni Kanuna göre kurulan vakıflara ve bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan kurum ve kuruluşlara, müzelere, sinema, tiyatro, opera, bale, klasik müzik, klasik Türk müziği ve plastik sanatlar alanındaki üretim ve etkinlikler ile bu alanlarda kurulacak özel araştırma, eğitim ve uygulama merkezlerine, Kültür Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen uluslar arası sanatsal organizasyonlara yapılması gerekir. • Bir takvim yılı içinde yapılan bağış ve yardımların toplamı, o yıla ait beyan edilecek gelirin %5’ ini aşmamalıdır. • Bağış ve yardım makbuz karşılığı yapılmış olmalıdır. Bağış ve yardımlar konusunda, 222 sayılı ilköğretim ve Eğitim Kanunu; 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu; 278 sayılı TÜBİTAK Kanunu; 6972 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun ile 2547 Sayılı Yükseköğretim kanunu, özel hükümler getirmiş bulunmaktadır. Bu tür kuruluşlara yapılacak bağış ve yardımların indirilmesinde, sözü edilen kanunların ilgili hükümlerinin uygulanması gerekmektedir. Özel İndirim Ücretlerle ilgili ünitede bahsedildiği gibi özel indirim, sadece ücretlilere uygulanan bir indirim türüdür. Bu konu bilindiği üzere G.V.K. nın otuz birinci maddesinde düzenlenmiş bulunmaktadır. Son duruma göre gerçek ücretlilerin vergilendirilmesinde özel indirim tutarları, günde 315.000, ayda 9.450.000 ve yılda 113.400.000 liradır. Özel indirim kimlere uygulanır ve tutarı nedir? Bakanlar kurulu, özel indirim tutarını asgari ücret tutarına kadar arttırmaya yetkilidir. Ayrıca Bakanlar Kurulu bu yetkiye dayanarak, kalkınma planı ve yıllık programlarda özel önem taşıdığı belirtilen sektörler ile kalkınmada öncelikli bölgelerde fiilen çalışanlar için farklı özel indirim tutarları tespit edilebilir. Sakatlık İndirimi Yine ücretlerle ilgili ünidete sözü edildiği gibi sakatlık indirimi, sadece sakatların yararlanabildiği bir indirim türüdür. Hatırlanacağı üzere sakatlık indirimi ile ilgili düzenlemeye göre, çalışma gücünün en az %80 ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci %60 ını kaybeden ikinci, %40 ını kaybeden ise üçüncü derece sakat sayılır. Bunlardan birinci derece sakatlar özel indirimin sekiz katı, ikinci derece sakatlar dört katı ve üçüncü derece sakatlar ise iki katı tutarında sakatlık indiriminden yararlanırlar. Sakatlık indiriminden önceleri yalnız ücretliler yararlanırken 1999 yılından itibaren mesleki faaliyet icra eden veya basit usulde vergilendirilen tüccar ve ücretli durumuna görmeksizin yapılan imalat, tamirat ve küçük sanat işleriyle uğraşanların gelir vergisi matrahından sakatlık indirimi yapılır. Bu indirim ailesinde bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunan serbest meslek erbabı ve ücretlilere de uygulanır. 
|
Normal
