Türk Dilleri - Sayfa 2 - Türkiye'nin En Büyük Forumu Bence Seversin Tabi

13 November 2008, 20:56

Kırgızca ya da Kırgız Türkçesi

Kırgızistan'ın 5,264,000'lik nufusunun 3,700,000'i tarafından anadil olarak konuşulan bir Türk Lehçesidir. Kırgızistan'ın resmi dilidir.

Ayrıca Çin Halk Cumhuriyeti'nin batı eyaletlerinde beşyüzbine yakın bir azınlık tarafından konuşulur.

Özellikleri: sözcük başı y'ler c'ye dönüşmüştür; yol>col yıldız>cıldız..., yuvarlak ünlüler kendinden sonraki ünlüleri etkiler: bölmö:bölme, köpölöklördön (kelebeklerden), bazı b ile başlayan kelimeler m olabilir:boyun>moyun, bun (sıkıntı)>muŋ (ŋ:nazal n, ng sesi verir.)

Kırım Tatar Türkçesi veya Kırım Tatarcası (Qırımtatarca, Qırımca)

Türk Lehçeleri'nin kıpçak koluna ait bir Lehçedir. Ancak bazı oğuz grubuna ait özelliklere de sahibdir.

Ana unsurlarını Kıpçakçadan almış, ama başka Türk Lehçeleriyle de etkileşimde bulunmuştur. Osmanlı Devleti ile olan sıkı ilişkileri olan Kırım Hanlarının ve ileri gelenlerinin genellikle İstanbul'da eğitim almaları oğuz lehçelerinin etkilerini getirmiştir. Gaspıralı'nın çalışmaları ile bu etkiler iyice yerleşmiştir. Rus idaresine girilmesi ile de Rusça'dan etkilenmiştir. Ayrıca sürgün zamanından dolayı Özbekçeden alınmış etkileri de görülmüştür.

Kırım Tatarcası'nın başlıca şu lehçeleri vardır:

Yalıboyu
Ortayolaq (Bahçesaray)
Çöl (Kuzey)

Yalıboyu lehçesi: Yalıboyu ibaresi Kırım'ın güneyinde Karadeniz kıyısında kalan ve dağlardan dolayı da iç kesimlerle irtibatı daha az olan bölgeyi ifade etmektedir. Bu bölgede yer alan Sudak ve başka bazı kaleler Kırım Hanlığı topraklarında olmasına rağmen doğrudan İstanbul (Osmanlı) tarafından yönetilmekteydi. Bu nedenle Anadolu'da yaşayan pek çok insan memuriyet, askerlik ve çeşitli geçim vasıtaları temini amacıyla bu bölgeye yerleşmişlerdir. Ayrıca deniz yoluyla doğrudan Osmanlı limanlarıyla bağlantılı olmaları nedeni ile de önemli bir etkileşim olmuştur. Tüm bunların sonucunda ortaya çıkan Yalıboyu ağzı, Anadolu Türkçesine oldukça yakın özellikler göstermiştir. Bir anlamda Anadolu Türkçesinin bir ağzıdır denilebilir.

Bahçesaray lehçesi; bir yandan Kıpçak özellikleri taşırken bir yandan da gerek gramer gerekse kelime hazinesi bakımından Oğuz grubunun özelliklerini de oldukça fazla barındıran bir geçiş lehçesidir. Anadolu Türkçesi konuşan insanlar tarafından küçük bir çabayla anlaşılabilir. Kabul edilen edebi dil Bahçesaray lehçesidir ve mahalli dilde yazılmayan eserlerin çoşu bu lehçeyle kaleme alınmaktadır.

Çöl lehçesi; Kırım'ın kuzeyinde kalan bozkır bölgesinde yaşayan halkın konuştuğu dildir. Tamamen kıpçak özellikler taşır. Nogayca ve Kazakçaya yakındır ve Türkiye Türkçesi konuşan insanlar tarafından anlaşılması daha zordur.

Kırımçakça

Kırım'da Kırımçaklar tarafından konuşulan bir Türk dilidir. Genellikle Kırım Tatarcasının bir lehçesi (diyalekt, ağız) olarak kabul görür. Şu anda konuşan sayısı 300 civarındadır. Yahudi Türkleri tarafından konuşulur.

13 November 2008, 20:56

Nogayca

Türk dillerinin Kıpçak öbeğine bağlı, Nogaylar tarafından konuşulan dil. Günümüzde Kiril alfabesiyle yazılmaktadır.

Peçenekçe

Peçenekçe ölü bir Türk dilidir. Oğuz koluna aittir. Doğu Abrupa'daki Peçenekler tarafından konuşulmaktaydı. 12. yüzyılda yok olmuştur.

Osmanlı Türkçesi (Osmanlıca :عثمانليجة ya da lisân-i Osmânî: لسان عثمانى)

Osmanlı devlet ve resmî yazışma dilidir. Bilimsel alanlarda Tarihî Türkiye Türkçesi denilmektedir. Türkçe'den ayrıca bir dil değildir. Dönemine ve kullanım alanına göre içinde (az ya da çok) Arapça ve Farsça unsurlar bulunsa da bugün latin harfleriyle yazılan Türkçe'nin arap harfleri ile yazılmasından ibarettir.

13-20. yüzyıllar arasında Anadolu’da ve Osmanlı Devleti'nin hüküm sürdüğü yerlerde yaygın olarak kullanılmış olan, özellikle 15. yüzyıldan sonra Arapça ve Farsçanın etkisinde kalan Türk yazın dilidir. Osmanlıca; Arap alfabesine, Fars ve Türk dilinden yeni sesler ilavesiyle oluşturulmuş, uzun tarihi boyunca kendine has özelliklerle geliştirilmiş, farklı yazı türleriyle bir sanat haline getirilmiş,arapça ve farsça kelimelerin çoklukla kullanılması kelime sayısını arttırmıştır.

Temel Osmanlıca (Osmanlı Türkçesi)
Osmanlı Paleografyası
Osmanlı Diplomatikası (Osmanlı İnşâ Dili, Vesika İlmi)

olarak üç ana başlık halinde ele alınıp yorumlanmaktadır.

Osmanlıcanın herkes tarafından kabul edilmiş kati imla kuralları yoktur. Lakin bu, herkesin istediği şekilde yazabileceği anlamına gelmez. Bu kaideleri temel olarak, okutucu harfler, harflerin birleşme esasları, kelime köklerinin Arapça veya Farsça olmasına bağlı olarak alınan eklerin durumu gibi birkaç kategoriye ayırmak mümkündür.

13 November 2008, 20:57

Oğuz grubu

Türk dillerinin bir koludur. Bu gruba ait dillerin toplam konuşucu sayısı 115 milyona ulaşır.

Gruba ait en büyük diller Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesidir.

Günümüzün oğuz dilleri şunlardır:

Türkiye Türkçesi
Azerbaycan Türkçesi
Türkmence
Gagavuzca
Horasan Türkçesi
Kaşgayca
Aynalu
Afşarca
Salarca

Peçenekçe

Peçenekçe ölü bir Türk dilidir. Oğuz koluna aittir. Doğu Abrupa'daki Peçenekler tarafından konuşulmaktaydı. 12. yüzyılda yok olmuştur.

Salarca

Çin'de yaşayan Salarların konuştuğu Oğuz grubuna ait Türk dili.

Salarca yaygın olduğu bölgenin etrafında bulunan büyük Türk dillerinden farklı olarak Uygur grubuna değil Oğuz grubuna aittir.Konuşulan iki ayrı lehçesi vardir. Bunlar Çince ve Tibetçeden etkilenen Kinhay lehçesi , Uygurca ve Kazakçadan etkilenmiş İli lehçeleridir.

Salarcanın 1982 yılında 55.000 kişi tarafından ana dil olarak konuşulmuş olduğu bilinmektedir. Çin`de 2000 yılında yapılan nüfus sayımında 104.500 kişinin bu etnik halka ait olduğu tespit edilmiştir. Günümüzde konuşulan Oğuzcanın en doğuda konuşulan örneğini temsil eder. Salarların ; İpek Yolu üzerinde ipek ticaretinin canlı olduğu zamanlarda batıdan , ipeğin o zamanlar kaynağı olan doğuya, bugünkü yaşadıkları bölgeye yerleştikleri varsayılmaktadır.Göçebe değil yerleşik bir hayat sürdürmüşler ve genelde ipekçilik ve ipek ticareti ile uğraşmışlardır.

Salarların yerleşim yerleri Çin Cumhuriyeti sınırları içinde Qinghai ilinin Xunhua Salar özerk bölgesinde ve Hualong Hui özerk bölgesinde bulunur.

Konuşucuları genelde birden fazla diller konuşur. Salarcanın yanında Çince ve çoğu ayrıca Uygurca konuşur.

Salarlar birçok sınıflandırmalarda komşuları ve diğer bir Türk halkı olan Yugurların üçte biri ile birlikte bir dil birliği olarak gösterilmektedir.

13 November 2008, 20:57

Karaçay Balkarcası

Kuzey Kafkasya'da yaşayan Karaçaylar ve Balkarların konuştukları dilin ortak adı. Türk Lehçelerinin Kıpçak öbeğine bağlı olan bu Lehçeler eskiden Karaçayca ve Balkarca olarak ikiye ayrılmış ve sonradan bir dil olduğu kanısına varılıp Karaçay Balkarcası adı verilmiştir.

Karaçayca

Kuzey Kafkasya'da yaşayan Karaçayların konuştuğu dil. Türk dillerinin Kıpçak öbeğine bağlıdır. Birbirine yakınılğı dolayısıyla Karaçayca ve Balkarca Karaçay-Balkarca olarak da adlandırılır.